NDR


Hoofdmenu
Archief:

Home

Nieuws

Organisatie

Bibliotheek

Fototheek

Videotheek

Museum

Geschiedenis >

De Gouden Zweep uit 1936


Onderstaand artikel van Douwe Frerichs komt uit het vakblad "Draf & Rensport" nr. 23 - 3 juni 2010.

Een opzwepende klucht
door Douwe Frerichs
subtitel:
De Zweep van Bram Nottelman

Het ïs alweer enige jaren geleden dat Duindigt de mogelijkheid kreeg zich te ontwikkelen via de ambitieuze plannen van projectontwikkelaar OVG. Het project haalde het net niet. Tot verdriet van de aanhangers en tevredenheid van de tegenstemmers. De sporen zitten nog steeds diep. De Business Club van Duindigt heeft het management van de baan overgenomen, maar de club loopt leeg en is tot op het bot verdeeld.
De sfeer is verpest en de klucht gaat verder. Onlangs werd het vrijkaarten-beleid door het BC-bestuur onder de loep genomen. Enkele jaarkaarten voor oud-directie- en bestuursleden werden ingetrokken. Met de Gouden Zweep in aantocht kwam de heer Baron van Tuyll van Serooskerken namens zijn KNH&RV tothet opvallende besluit om 'zijn' Gouden Zweep dit jaar in de kluis van de Nederlandsche bank te laten. 'Wegens de gang van zaken vorig jaar', schreef hij. Maar wat was er vorig jaar, tijdens de emotionele zege van Voltreffer in de stromende regen dan allemaal misgegaan? Een telefoontje voor nadere uitleg leverde niets op. 'U hoort die brief niet in uw bezit te hebben en verder heb ik geen commentaar', aldus Van Tuyll.

Einde van een traditie?
Duidelijk is wel dat, als gevolg van alweer een rel, een schitterende traditie een roemloos einde dreigde te sterven. De koers heeft het al zo moeilijk door verlaging van prijzengeld en wijziging van uitschrijving. De door NDR-voorzitter Pasman in de jaren 50 in ere herstelde koers was van oorsprong het symbool van de band tussen drafsport en het Koninklijk huis. ZKH Prins Bernhard reikte de Gouden Zweep ruim veertig jaar lang met veel plezier uit. Hij werd daarbij een enkele maal geassisteerd door de prinsessen Beatrix en Margriet. Nadat de prins wegens zijn hoge leeftijd zijn publieke taken had beëindigd, nam Prinses Margriet nog enkele malen de honneurs waar. Maar na 2004 is de enige Prins die nog regelmatig Duindigt aandoet onze collega Thijs van de Telegraaf. De laatste jaren was de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, de heer Jan Franssen, dikwijls bereid de prijsuitreiking te verrichten. Vorig jaar was men als gevolg van onduidelijkheid over het al dan niet doorgaan van de koers niet op tijd met het versturen van een uitnodiging. Ed Burggraaf, die de koers redde door hem met zijn bedrijf Floating Storage Compagny te sponsoren, vroeg Van Tuyll, maar die weigerde beleefd. Hans Eysvogel, die in zijn biografie zijn vriendschap met Prins Bernhard beschreef, draaide de hand niet om voor de job. Hij kwam uiteindelijk oog in oog te staan met Wim van der Pijl, voor wie het winnen van de Gouden Zweep het hoogtepunt was in zijn carrière. Mede doordat Voltreffer de koers won op de geboortedag van Annette, de overleden zus van trainer Jan Harmsen, kreeg deze editie van de Gouden Zweep een zeer emotionele tint. Het hardnekkige besluit om de uit 1883 daterende ereprijs in de kluis te laten leek het einde van de koers. 'Eerst een stabiel bestuur', schrijft Van Tuyll. De zoveelste afgang dreigde.

Gouden_Zweep

Boven: Hans Eysvolgel reikt in 2009 de
Gouden Zweep (van 1883) uit aan Willem van der Pijl.
(foto nakoersen.nl)

De oplossing
De oplossing van het probleem bleek eenvoudiger dan gedacht. Er wordt altijd gesproken over de 'unieke' Gouden Zweep, maar er bestaan meerdere exemplaren. Het Fries Museum in Leeuwarden heeft er enkele tientallen in zijn collectie. Nu herinnerden wij ons nog een artikel uit 1995 uit Paardensport in Ren en Draf. Het betrof een dubbelinterview met Ton Blok en Bram Nottelman. De overeenkomst tussen Blok - hij won de Gouden Zweep driemaal met Yellowa - en Nottelman -zijn naam prijkt tweemaal op de winnaarslijst van de Gouden Zweep - is dat beide trainers hun paarden altijd zonder zweep hebben gereden. Niet helemaal vreemd. De in IJmuiden geboren Ton Blok leerde destijds het vak bij de toen nog in Bergen gesitueerde Bram Nottelman. 'Een zweep is voor aan de muur, niet in de koers' staat boven het verhaal dat we via het opzoeksysteem op de website van het NDR-Archief snel konden terugvinden. En zo ontstond het idee om de Gouden Zweep, die destijds bij Bram Nottelman en zijn vrouw Gré Ensingh boven het bankstel prijkte, op te sporen.

Zoeken naar Nottelman
Ralf Dekker, de nieuwe PR-man van de NDR, nam de speurtocht samen met onze redactie, voor zijn rekening. Bram Nottelman overleed in 1997 op 90-jarige leeftijd. Zijn wat jongere vrouw kwam twee jaar terug te overlijden. Mees Dapper was jarenlang de buurman van Nottelman. De trainer is inmiddels 75 jaar en niet meer actief in de sport. "Ik moest stoppen vanwege mijn 70e jaar, maar hoorde onlangs dat de NDR de leeftijdgrens heeft vrijgegeven in het kader van leeftijddiscriminatie. Dat hoefde voor mij niet. Ik vond het wel best zo", vertelt Dapper. Als we hem vragen naar Nottelman, noemt Mees de voornaam van dochter Nienke. Hij vertelt erbij dat ze werkzaam is in Amsterdam. Deze aflevering van Spoorloos wordt een korte.


Paard_van_de_week

Boven: Voorblad van het nummer uit 1995, waarin het
dubbel-interview met Bram Nottelman en Ton Blok stond.
De 29-jarige Bram Nottelman krijgt de Gouden Zweep
uitgereikt in Leeuwarden, na zijn winst met Clara Bascom.

De Gouden Zweep gevonden!!!
We goochelen en googelen, vinden een mailadres en hebben direct beet. Nienke blijkt werkzaam aan de VU. Onze gemailde vraag 'bent u de dochter van...' wordt: per kerende mail beantwoord. De Gouden Zweep van haar vader blijkt nog altijd in haar bezit. We mogen hem lenen, maar als Dekker het kleinood gaat ophalen, dan schrikt hij van de staat waarin het relikwie zich bevindt. Een zilversmid voert haastig enkele reparaties uit. De Gouden Zweep blijkt een vrijwel exacte kopie van de originele. Nienke Nottelman overweegt de Zweep aan het NDR-museum af te staan. In het interview uit 1995 vertelt Nottelman dat hij 29 jaar oud was toen hij de Gouden Zweep in 1936 op de Wilhelminabaan in Leeuwarden won. Het bestuur loofde er enige jaren exacte kopieën uit van de echte zweep. Nottelman won met de schimmel Clara Bascom en kreeg de peperdure prijs uit handen van de voorzitter van de Friesche sportclub, de heer J.J. Boelstra. De foto is nog aanwezig. Hij prijkte op de cover van Paardesport (zie boven). Nottelman was er zuinig mee, maar heeft er in de oorlog een stukje goudbeslag van afgeknipt voor een kroon in zijn gebit. Het ontbrekende stukje kon hij - zie onderstaande foto - nog aanwijzen.


Paard_van_de_week

Boven: Bram Nottelman (rechts) op zoek naar het
ontbrekende stukje van de Gouden Zweep,
dat hij al jaren in zijn mond heeft.

Na de oorlog
Roland won in 1955 met Piet Strooper de eerste Gouden Zweep nieuwe stijl. De naam Bram Nottelman komt in de tweede editie op de erelijst. De Noord-Hollander won de race met zijn toppaard Quintus Harvester. Twee jaar later schudt hij opnieuw de hand van Prins Bernhard en de jonge Beatrix. Nu dankzij de inspanningen van zijn beroemde schimmel Tabor. Dat was een paard dat Nottelman op stal kreeg omdat het paard bij Jan de Vlieger zo slecht at. Nottelman kwam er al snel achter dat het gebrek aan beweging de oorzaak was van het niet hebben van honger, toen hij vertelde het probleem opgelost te hebben, kwam er een complete delegatie kijken hoe de schimmel zijn bak leegvrat.

Gouden_Zweep

Boven: We zoeken nog een scherpere foto, maar
dit is Bram Nottelman met één van zijn beste paarden,
Quintus Harverster.


Gouden_Zweep

Boven: Tabor wint hier met Bram Nottelman de Gouden Zweep
van 1958 en ze kloppen niemand minder dan Quicksilver S,
die toen intraining stond bij Willem Geersen en
hier wordt gereden door Martin Vergay.


Gouden_Zweep

Boven: Prins Bernhard hangt Bram Nottelman de krans om bij
de huldiging van Tabor als Gouden Zweep-winnaar van 1958.

Tabor
Met Tabor won Bram de Derby. Zijn dochter weet er nog alles van. Ton Blok woonde als jong knaapje in de buurt. Hij sprak er vaak over de training en over zijn eigen passie, de atletiek. Dat Blok driemaal de Gouden Zweep won met Yellowa is te danken aan Nottelman, die hem leerde dat een zweep bij paarden helemaal niet nodig is. Nottelman beëindigde in 1962 zijn loopbaan als gevolg van een ernstige ongeluk in de koers. Het ongeval was destijds de reden dat de NDR de rijderspet afschafte en de veiligheidshelm instelde. Nienke Nottelman is zondag eregast in de Business Club. Ze kijkt uit naar de Gouden Zweep. En misschien belandt haar Zweep uiteindelijk definitief in het NDR-museum.

Naschrift: Voorafgaand aan de koers van 6 juni 2010 was deze Zweep enkele uren voor het publiek te bewonderen in het NDR-Museum.

Gouden_Zweep

Boven: We zijn erg benieuwd of de replica uit 1936
precies lijkt op de oude uit 1883.
Op zondag 6 juni 2010 kunt u het zelf zien
in ons NDR-Museum!

Mijlpaal

Boven: De zweep van Bram Nottelman uit 1936 is wel heel mooi.
Zo was hij van dichtbij te zien in het NDR-Museum.

GoudenZweep

Boven: Nienke Nottelman reikt in 2010 de in 1936 door haar vader Bram
gewonnen Gouden Zweep uit aan Hugo Langeweg jr. voor de ereronde.
Daarna moest hij hem weer teruggeven. Voor het publiek was deze
zweep de hele middag te bewonderen in het NDR-Museum.
NDR-Rvt-voorzitter Waterhout houdt de microfoon vast en
Fokkers-voorzitter Huiberts kijkt toe.

Mijlpaal

Boven: In 2011 overhandigde Nienke Nottelman haar Gouden Zweep
aan sponsor Michel de Bruin (van Merwestaal BV), die op
zijn beurt de Zweep aan de winnende rijder Ruud Pools
mocht uitreiken. Daarna ging het pronkstuk weer met
de eigenaresse mee naar huis. Fokkers-voorzitter Hans Huiberts
en Archief/Museum-voorzitter Truus van der Kraats zijn getuige.
De zak paardenbrokken is voor de winnende merrie Zarina Cunera.



verwante artikelen

Click hier voor: De oorsprong van de Gouden Zweep
Click hier voor: de Gouden Zweep uit 1883
Click hier voor: de Gouden Zweep uit 1938, met een artikel over de historie
Click hier voor: De Gouden Zweep in het eerste decennium van de XXe eeuw
Click hier voor: Foto's en verslagen van de moderne Gouden Zwepen sinds 1955
Click hier voor: Draven in Leeuwarden
Click hier voor: Koning W-A reikte in 2015 de Gouden Zweep uit te Leeuwarden
Click hier voor: De erelijst met foto's van de Gouden Swipe (voor amatrices) in Joure

 

  terug naar boven

© Copyright Archief NDR


Submenu
Geschiedenis:

Klassiekers

Kampioensch.

Rennen

Langebanen

Kortebanen

Mensen

< Diverse