|
Onderstaand artikel van Douwe Frerichs komt uit het vakblad "Draf
& Rensport" nr. 23 - 3 juni 2010.
Een opzwepende klucht
door Douwe Frerichs
subtitel:
De Zweep van Bram Nottelman
Het ïs alweer enige jaren geleden dat Duindigt de mogelijkheid
kreeg zich te ontwikkelen via de ambitieuze plannen van projectontwikkelaar
OVG. Het project haalde het net niet. Tot verdriet van de aanhangers
en tevredenheid van de tegenstemmers. De sporen zitten nog steeds
diep. De Business Club van Duindigt heeft het management van de
baan overgenomen, maar de club loopt leeg en is tot op het bot verdeeld.
De sfeer is verpest en de klucht gaat verder. Onlangs werd het vrijkaarten-beleid
door het BC-bestuur onder de loep genomen. Enkele jaarkaarten voor
oud-directie- en bestuursleden werden ingetrokken. Met de Gouden
Zweep in aantocht kwam de heer Baron van Tuyll van Serooskerken
namens zijn KNH&RV tothet opvallende besluit om 'zijn' Gouden Zweep
dit jaar in de kluis van de Nederlandsche bank te laten. 'Wegens
de gang van zaken vorig jaar', schreef hij. Maar wat was er vorig
jaar, tijdens de emotionele zege van Voltreffer in de stromende
regen dan allemaal misgegaan? Een telefoontje voor nadere uitleg
leverde niets op. 'U hoort die brief niet in uw bezit te hebben
en verder heb ik geen commentaar', aldus Van Tuyll.
Einde van een traditie?
Duidelijk is wel dat, als gevolg van alweer een rel, een schitterende
traditie een roemloos einde dreigde te sterven. De koers heeft het
al zo moeilijk door verlaging van prijzengeld en wijziging van uitschrijving.
De door NDR-voorzitter Pasman in de jaren 50 in ere herstelde koers
was van oorsprong het symbool van de band tussen drafsport en het
Koninklijk huis. ZKH Prins Bernhard reikte de Gouden Zweep ruim
veertig jaar lang met veel plezier uit. Hij werd daarbij een enkele
maal geassisteerd door de prinsessen Beatrix en Margriet. Nadat
de prins wegens zijn hoge leeftijd zijn publieke taken had beëindigd,
nam Prinses Margriet nog enkele malen de honneurs waar. Maar na
2004 is de enige Prins die nog regelmatig Duindigt aandoet onze
collega Thijs van de Telegraaf. De laatste jaren was de Commissaris
van de Koningin in Zuid-Holland, de heer Jan Franssen, dikwijls
bereid de prijsuitreiking te verrichten. Vorig jaar was men als
gevolg van onduidelijkheid over het al dan niet doorgaan van de
koers niet op tijd met het versturen van een uitnodiging. Ed Burggraaf,
die de koers redde door hem met zijn bedrijf Floating Storage Compagny
te sponsoren, vroeg Van Tuyll, maar die weigerde beleefd. Hans Eysvogel,
die in zijn biografie zijn vriendschap met Prins Bernhard beschreef,
draaide de hand niet om voor de job. Hij kwam uiteindelijk oog in
oog te staan met Wim van der Pijl, voor wie het winnen van de Gouden
Zweep het hoogtepunt was in zijn carrière. Mede doordat Voltreffer
de koers won op de geboortedag van Annette, de overleden zus van
trainer Jan Harmsen, kreeg deze editie van de Gouden Zweep een zeer
emotionele tint. Het hardnekkige besluit om de uit 1883 daterende
ereprijs in de kluis te laten leek het einde van de koers. 'Eerst
een stabiel bestuur', schrijft Van Tuyll. De zoveelste afgang dreigde.
Boven: Hans Eysvolgel reikt in 2009 de
Gouden Zweep (van 1883) uit aan Willem van der Pijl.
(foto nakoersen.nl)
De oplossing
De oplossing van het probleem bleek eenvoudiger dan gedacht. Er
wordt altijd gesproken over de 'unieke' Gouden Zweep, maar er bestaan
meerdere exemplaren. Het Fries Museum in Leeuwarden heeft er enkele
tientallen in zijn collectie. Nu herinnerden wij ons nog een artikel
uit 1995 uit Paardensport in Ren en Draf. Het betrof een dubbelinterview
met Ton Blok en Bram Nottelman. De overeenkomst tussen Blok - hij
won de Gouden Zweep driemaal met Yellowa - en Nottelman -zijn naam
prijkt tweemaal op de winnaarslijst van de Gouden Zweep - is dat
beide trainers hun paarden altijd zonder zweep hebben gereden. Niet
helemaal vreemd. De in IJmuiden geboren Ton Blok leerde destijds
het vak bij de toen nog in Bergen gesitueerde Bram Nottelman. 'Een
zweep is voor aan de muur, niet in de koers' staat boven het verhaal
dat we via het opzoeksysteem op de website van het NDR-Archief snel
konden terugvinden. En zo ontstond het idee om de Gouden Zweep,
die destijds bij Bram Nottelman en zijn vrouw Gré Ensingh
boven het bankstel prijkte, op te sporen.
Zoeken naar Nottelman
Ralf Dekker, de nieuwe PR-man van de NDR, nam de speurtocht samen
met onze redactie, voor zijn rekening. Bram Nottelman overleed in
1997 op 90-jarige leeftijd. Zijn wat jongere vrouw kwam twee jaar
terug te overlijden. Mees Dapper was jarenlang de buurman van Nottelman.
De trainer is inmiddels 75 jaar en niet meer actief in de sport.
"Ik moest stoppen vanwege mijn 70e jaar, maar hoorde onlangs dat
de NDR de leeftijdgrens heeft vrijgegeven in het kader van leeftijddiscriminatie.
Dat hoefde voor mij niet. Ik vond het wel best zo", vertelt Dapper.
Als we hem vragen naar Nottelman, noemt Mees de voornaam van dochter
Nienke. Hij vertelt erbij dat ze werkzaam is in Amsterdam. Deze
aflevering van Spoorloos wordt een korte.
Boven: Voorblad van het nummer uit 1995, waarin het
dubbel-interview met Bram Nottelman en Ton Blok stond.
De 29-jarige Bram Nottelman krijgt de Gouden Zweep
uitgereikt in Leeuwarden, na zijn winst met Clara Bascom.
De Gouden Zweep gevonden!!!
We goochelen en googelen, vinden een mailadres en hebben direct
beet. Nienke blijkt werkzaam aan de VU. Onze gemailde vraag 'bent
u de dochter van...' wordt: per kerende mail beantwoord. De Gouden
Zweep van haar vader blijkt nog altijd in haar bezit. We mogen hem
lenen, maar als Dekker het kleinood gaat ophalen, dan schrikt hij
van de staat waarin het relikwie zich bevindt. Een zilversmid voert
haastig enkele reparaties uit. De Gouden Zweep blijkt een vrijwel
exacte kopie van de originele. Nienke Nottelman overweegt de Zweep
aan het NDR-museum af te staan. In het interview uit 1995 vertelt
Nottelman dat hij 29 jaar oud was toen hij de Gouden Zweep in 1936
op de Wilhelminabaan in Leeuwarden won. Het bestuur loofde er enige
jaren exacte kopieën uit van de echte zweep. Nottelman won met de
schimmel Clara Bascom en kreeg de peperdure prijs uit handen van
de voorzitter van de Friesche sportclub, de heer J.J. Boelstra.
De foto is nog aanwezig. Hij prijkte op de cover van Paardesport
(zie boven). Nottelman was er zuinig mee, maar heeft er in de oorlog
een stukje goudbeslag van afgeknipt voor een kroon in zijn gebit.
Het ontbrekende stukje kon hij - zie onderstaande foto - nog aanwijzen.
Boven: Bram Nottelman (rechts) op zoek naar het
ontbrekende stukje van de Gouden Zweep,
dat hij al jaren in zijn mond heeft.
Na de oorlog
Roland won in 1955 met Piet Strooper de eerste Gouden Zweep nieuwe
stijl. De naam Bram Nottelman komt in de tweede editie op de erelijst.
De Noord-Hollander won de race met zijn toppaard Quintus Harvester.
Twee jaar later schudt hij opnieuw de hand van Prins Bernhard en
de jonge Beatrix. Nu dankzij de inspanningen van zijn beroemde schimmel
Tabor. Dat was een paard dat Nottelman op stal kreeg omdat het paard
bij Jan de Vlieger zo slecht at. Nottelman kwam er al snel achter
dat het gebrek aan beweging de oorzaak was van het niet hebben van
honger, toen hij vertelde het probleem opgelost te hebben, kwam
er een complete delegatie kijken hoe de schimmel zijn bak leegvrat.
Boven: We zoeken nog een scherpere foto, maar
dit is Bram Nottelman met één van zijn beste paarden,
Quintus Harverster.
Boven: Tabor wint hier met Bram Nottelman de Gouden Zweep
van 1958 en ze kloppen niemand minder dan Quicksilver S,
die toen intraining stond bij Willem Geersen en
hier wordt gereden door Martin Vergay.
Boven: Prins Bernhard hangt Bram Nottelman de krans om
bij
de huldiging van Tabor als Gouden Zweep-winnaar van 1958.
Tabor
Met Tabor won Bram de Derby. Zijn dochter weet er nog alles van.
Ton Blok woonde als jong knaapje in de buurt. Hij sprak er vaak
over de training en over zijn eigen passie, de atletiek. Dat Blok
driemaal de Gouden Zweep won met Yellowa is te danken aan Nottelman,
die hem leerde dat een zweep bij paarden helemaal niet nodig is.
Nottelman beëindigde in 1962 zijn loopbaan als gevolg van een ernstige
ongeluk in de koers. Het ongeval was destijds de reden dat de NDR
de rijderspet afschafte en de veiligheidshelm instelde. Nienke Nottelman
is zondag eregast in de Business Club. Ze kijkt uit naar de Gouden
Zweep. En misschien belandt haar Zweep uiteindelijk definitief in
het NDR-museum.
Naschrift: Voorafgaand aan de koers van 6 juni 2010 was deze Zweep
enkele uren voor het publiek te bewonderen in het NDR-Museum.
Boven: We zijn erg benieuwd of de replica uit 1936
precies lijkt op de oude uit 1883.
Op zondag 6 juni 2010 kunt u het zelf zien
in ons NDR-Museum!
Boven: De zweep van Bram Nottelman uit 1936 is wel
heel mooi.
Zo was hij van dichtbij te zien in het NDR-Museum.
Boven: Nienke Nottelman reikt in 2010 de in 1936 door haar vader Bram
gewonnen Gouden Zweep uit aan Hugo Langeweg jr. voor de ereronde.
Daarna moest hij hem weer teruggeven. Voor het publiek was deze
zweep de hele middag te bewonderen in het NDR-Museum.
NDR-Rvt-voorzitter Waterhout houdt de microfoon vast en
Fokkers-voorzitter Huiberts kijkt toe.
Boven: In 2011 overhandigde Nienke Nottelman haar Gouden Zweep
aan sponsor Michel de Bruin (van Merwestaal BV), die op
zijn beurt de Zweep aan de winnende rijder Ruud Pools
mocht uitreiken. Daarna ging het pronkstuk weer met
de eigenaresse mee naar huis. Fokkers-voorzitter Hans Huiberts
en Archief/Museum-voorzitter Truus van der Kraats zijn getuige.
De zak paardenbrokken is voor de winnende merrie Zarina Cunera.
verwante artikelen
Click hier voor: De oorsprong van de Gouden Zweep
Click hier voor: de Gouden Zweep uit 1883
Click hier voor: de Gouden Zweep uit 1938, met een artikel over de historie
Click hier voor: De Gouden Zweep in het eerste decennium van de XXe eeuw
Click hier voor: Foto's en verslagen van de moderne Gouden Zwepen sinds 1955
Click hier voor: Draven in Leeuwarden
Click hier voor: Koning W-A reikte in 2015 de Gouden Zweep uit te Leeuwarden
Click hier voor: De erelijst met foto's van de Gouden Swipe (voor amatrices) in Joure
|
