Geschiedenis: langebanen

Werd er in de "oertijd" alleen gekortebaand in Nederland, in de tweede helft van de negentiende eeuw werd begonnen met het aanleggen van ronde banen, waarop over langere afstanden dan 300 m kon worden gekoerst. Dit werd toendertijd vooral gepromoot door deftige, meestal adelijke heren, die races in Engeland en Frankrijk hadden bijgewoond.
Eén van de mooiste renbanen in Nederland was "Woestduin", waarvan in onze Fototheek een "beeldverslag" is te zien.

Naast de koersafstanden, die we nu nog kennen (1609 m tot 4400 m), werd er in de vorige eeuw op sommige kleine banen ook gedraafd over 800 m.

Boek "Draf- en Renbanen in Nederland"
Drafsporthistoricus Durk Minkema heeft in 2004 in eigen beheer en met een beperkte oplage van 200 stuks het boek "Draf- en Renbanen in Nederland" uitgegeven. Minkema tekende toen ter introductie van zijn boek het volgende aan:
Dit boek beoogt een soort encyclopedie van de vroegere en huidige Nederlandse Drafbanen te zijn. Het gaat niet over de 300 m kortebaanwedstrijden die vanaf de 16e eeuw tot in de huidige tijd in de verschillende dorpen werden en worden gehouden, maar om de langebanen met de ronde vorm. De inventarisatie is uitputtend, in die zin dat alle plaatsen, waar ooit officiële wedstrijden met renpaarden en dravers zijn georganiseerd over afstanden van 800 m en langer, opgenomen zijn. Dus niet alleen de grote banen met (vaak vaste) tribunes maar ook de banen, waar slechts eenmalig of enkele keren wedstrijden plaatsvonden. De draverijen werden vaak op een tijdelijke uitgezette baan op een weiland gehouden. De locaties zijn in chronologische volgorde van gebruik beschreven met een korte geschiedenis, meestal voorzien van een oude foto of een topografische kaart. De eerste langebaanwedstrijd in Nederland dateert vermoedelijk van 1839 (Wieselsche Veld). Het gaat totaal om 125 locaties van Aduard tot Zwolle, van Enschede tot de Haarlemmerhout en van Leeuwarden tot Kerkrade.

Omdat de eerste druk al enkele jaren is uitverkocht en er nog veel belangstelling voor dit boek bestaat, heeft de Archief- en Museumcommissie van de Stichting Nederlandse Draf- en Rensport (NDR) in maart 2013 een tweede, herziene, druk van het boek laten uitgegeven. Hierin is een aantal aantekeningen, aanvullingen en correcties van auteur Minkema verwerkt. Hij overleed op 13 juli 2010. Zo staan in de tweede druk onder meer vermeld de latere ontwikkelingen met betrekking tot Eenrum, Groninger Stadspark, Boxtel, Wolvega (verkoop), Hattemmerbroek, Duindigt (Nootdorpbocht en 100 jarig bestaan in 2006), Alkmaar, Aduard en Hilversum, waar 10 jaar na de sluiting van het drafcentrum, op 27 mei 2009 voor het eerst  op een weiland in de Hilversumse Meent een grasbaan-meeting werd georganiseerd.

Boven: de kaft van het boek

Dit unieke en beperkt beschikbare boek is vanaf woensdagmiddag 20 maart 2013 verkrijgbaar in de Museumwinkel. Het boek kost 30 Euro en voor Vrienden van het Museum bedraagt de prijs 27 Euro (dus 10% korting). Voor opsturen: neem contact op met onze secretaris (zie onder Organisatie in het linkermenu). Elke woensdag (tussen 10:00u en 14:00u) ligt het boek ter inzage in onze Bibliotheek in de hoofdtribune van Duindigt.

In dit boek staan alle plaatsen, waar ooit in Nederland is gekoerst, vermeld met beschrijvingen, baanrecords, foto's, topografische kaarten, etc. Een prachtig boek voor wie in de rijke historie van de draf- en rensport is geïnteresseerd.
Wij hebben het "REGISTER VAN DRAF- EN RENBANEN" op de laatste bladzijden van dit boek overgenomen, met goedkeuring van de auteur, die tevens bestuurslid was van onze Archief-commissie.

De drafbanen staan in alfabetische volgorde van plaatsnaam.
Achter de baan staan de jaren, dat er rennen en/of langebaandraverijen plaats vonden. De letter 'r' achter het jaartal geeft aan dat er uitsluitend rennen werden gehouden. De jaartallen tussen haakjes slaan op 800-meter-draverijen.
Voor zover bekend zijn per baan tevens de baanrecords voor langebaandraverijen opgenomen. Achtereenvolgens zijn vermeld: naam paard, kilometertijd (b=bandenstart; a=autostart), rijder en datum.
(een kilometertijd van 1.19.7 betekent een gemiddelde tijd over de kilometer van 1 minuut en 19,7 seconden)

Fototheek
In onze Fototheek is van enkele banen de uitgebreide beschrijving van Durk Minkema overgenomen, met daaraan toegevoegd een hele serie foto's. Click hier

Het REGISTER VAN 125 DRAF- EN RENBANEN

A
Aduard Gemeentelijk Sportpark 1952-1984, 2000-2001, 2003-heden (1952-1953, 1961. 1984)
baanrecord: Holland 1.19.7b C.F. Kamminga 30-6-2000
Alkmaar Kranenbroek (1912)
Alkmaar Nieuwpoortslaan 1914-heden (1914-1951)
baanrecord: 1914-1919 Ciampi 1.32.5b B.P. ten Hagen 20-5-1918
1920-1946 Hanover Peters 1.23.0b J. Kruithof 19-6-1938
1947-1964 Theo Messidor 1.21.2 F.J. Eerenberg 9-10-1960
1965-heden Kim Wielinga 1.15.9a H. W. Langeweg 2-9-2001
Amby bij Maastricht 1896
baanrecord: Martin 1.41.5b C. Persoon 28-6-1896
Amersfoort Birkhoven 1912r, 1917, 1929r (1912,1917,1925)
baanrecord: Dumas 1.31.5b J. Witteveen 16-9-1917
Amsterdam Museumterrein 1885-1892
baanrecord: José S 1.43.5b Marc Mecheem 10-8-1889
Apeldoorn Berg en Bosch (1983)
Apeldoorn Kerschoten 1950 (1948, 1950)
baanrecord: Josephine V 1.29.5b W. Leeuwenkamp (?) 2-9-1950
Apeldoorn Wieselsche Veld 1839(?)-1843
Arnhem Papendalse Veld 1846-1847
Arnhem Wolfhezer Heide 1889-1897
baanrecord: Hirye 1.41.9b E. Colle 8-8-1897
Assen Sportpark 1937r-1938r (1931)

B
Baarlo Sportpark De Berckt 1962-1972
baanrecord: Theo Messidor 1.20.0b F.J. Eerenberg 7-10-1962
Bergen 1899-1910
baanrecord: 1899 Bellwood 1.36.0b S. Snoeck 2-7-1899
1900-1910 Brummbar 1.30.4b B. P. ten Hagen 31-5-1909
Bergen op Zoom Kijk in de Pot 1952-1953, 1955, 1969-1970
baanrecord: Gagne Qui Perd 1.26.9b P. Meynen 20-7-1952
Bodegraven Oud-Bodegraven (1918, 1920-1921, 1924, 1934, 1937)
Bolsward Sportterrein 1943-1947,1952-1953,1955 (1934-1939,1941-1947,1949-1953,1955)
baanrecord: Norton Williams 1.25.6b P.A. Strooper 14-7-1955
Boxtel Esscheweg 1917-1920,1943-1944 (1918-1920,1943)
baanrecord: 1917-1920 Kerrigan 1.29.5b L. Ensing 19-9-1920
1943-1944 Zampa van NZ 1.29.3b J. de Vlieger 15-8-1944
Breda Kazerneterrein 1884-1911,1929-1930,1948-1949 (1949)
baanrecord: 1884-1911 Brummbar 1.34.6b B.P. ten Hagen 20-4-1908/12-4-1909
1929-1930 Present H 1.28.5b J.M. v.d. Berg 13-4-1930
1948-1949 Edel Scott 1.24.6b J.P.F. v.d. Broek 25-9-1949
Burgum Noordersportterrein (1918-1930)
Bussum Cruysbergen 1893-1912
baanrecord: 1893-1904 Troubadour 1.37.1b P.J. Doeleman 10-7-1904
1905-1912 Baladin 1.30.9b P.J. Doeleman 9-6-1907
Bussum Lange Heul 1880-1884
baanrecord: Biegoway 1.42.8b O. Stechow 5-8-1882
Bussum Larener Hoogte Sociëteit 1845-1855
baanrecord: Cora 1.52.9b Jhr. P.H. Six 13-7-1850

C
Clingendaal zie Wassenaar Clingendaal
Cruysbergen zie Bussum Cruysbergen

D
Den Haag Houtrust 1921 (1912-1913,1915-1921,1923-1935)
baanrecord: Quimperlé 1.34.2b C.F. Ockhorst 29-5-1921
Den Haag Stadsgasfabriek 1884
baanrecord: Emma 2.05.7b A. Siderius 29-9-1884
Deventer Sportpark (1934)
De Wijk Sportterrein (1926-1927, 1930)
Doetinchem Groenendaal 1947 (1947)
baanrecord: Heny's Gold 1.34.3b E. Kruithof 8-6-1947
Dordrecht Sportpark Reeweg 1924-1925,1942 (1924-1925)
baanrecord: 1924-1925 Miss Zelda Peter 1.29.9b J.D.M. Schuyl 29-6-1924
1942 Barones Spencer 1.28.9b W.H. Geersen 6-6-1942
Drachten Sportterrein 1924-1965,1967-1991, 1993-1997 (1922-1965)
baanrecord: 1924-1939 McGregor 1.27.5b A. Makken 20-6-1937
1940-1965 New Spencer 1.25.0b N. Oosting 26-5-1960
1967-1997 Yellowa 1.14.5a A.W. Blok 25-8-1994 (speciale poging)
Duindigt zie Wassenaar Duindigt

E
Eenrum Sportterrein 1957-1983, 1985, 2002-heden (1959-1965)
baanrecord: Security's Wish 1.19,7b R.L. Pools 25-5-2005
Eindhoven Gemeentelijk Sportpark 1941 (1941)
baanrecord: Dalver L 1.27. 7b W.H. Geersen 6-7-1941
Emmeloord Sportlaan 1959-1987, 1993-heden (1959-1966)
baanrecord: Impish Rozz 1.18.4b H. Hamming 6-8-1997
Prosperous 1.18.4b C.D. lmming 6-8-1997
Kasmir Viola 1.18.4b R.T. de Vlieger 11-8-2004
Enschede Schuttersveld 1847-1857, 1861-1871(?)
Enschede Vliegveld Twenthe (1938)

G
Geleen Gemeentelijk Sportpark 1949,1951-1952,1962 (1949)
baanrecord: Theo Messidor 1.19.6b F.J. Eerenberg 1-7-1962 (tijd later niet erkend)
Gipsy Bill 1.22.2b V. Proosten 18-5-1952
Gorredijk (1923-1938, 1941-1942)
Groningen Noorder Sportterrein 1898-1922 (1912, 1914-1921)
baanrecord: 1898-1901 geen tijd opgenomen
1902-1922 Baron Silver 1.30.4b B.J. Alkemade 18-9-1910
Groningen Stadspark 1923-1944, 1947-heden (1922-1923, 1926-1937, 1947)
baanrecord: 1923-1963 Quicksilver S 1.20.8b R. Bosma 24-9-1961
1964-heden Intact Hornline 1.13.0a H.W. Langeweg 30-6-2002
Groningse Punt Vogelzang 1892-1900
baanrecord: Newbold 1.34.5b H.P. Schönrock 4-9-1898

H
Haarlem Haarlemmerhout 1853-1854
Haarlemmermeer Cruquius 1895-1900
baanrecord: Bellwood 1.35.9b ]. Koster 23-6-1900
Harendermolen 1903-1904,1947 (1917,1936-1937)
baanrecord: 1903-1904 Julia Bell 1.40.1b J. Witteveen 16-7-1904
1947 Heny's Gold 1.31.3b E. Kruithof 3-8-1947
Heemstede Het Oude Slot (I) 1894-1895
baanrecord: Kravana 1.49.9b P J. Doeleman 20-10-1895
Heemstede Het Oude Slot (II) 1896-1898,1920,1925-1929 (1920,1925-1929)
baanrecord: 1896-1898 Newbold 1.38.1b F. Steinnagel 6-7-1898
1920-1929 Traviatta 1.27.0b J.D.M. Schuyl 11-11-1928
Heerenveen Sportpark 1928-1929, 1944, 1946-1947, 1949-1968 (1927-1939, 1941-1944, 1946-1965)
baanrecord: Judge Scott 1.26.9b A.T.v.d. Veen 31-5-1928
Heerenveen Thialf 1903-1907, 1909 (1912-1916, 1918, 1922, 1924)
baanrecord: Maud Murray I.34.3b G. Ensing 20-9-1907
Heerhugowaard (1929)
Hengelo (Ov.) 1900-1901
Hillegersberg Bergweg 1885
baanrecord: Nelly 1.47.2b A. de Koning 18-8-1885
Hilversum Sportpark 1925-1933, 1935, 1937-1950, 1952-1997 (1925-1928. 1931-1933. 1935. 1937-1941)
baanrecord: 1925-1945 Fried 1.21.1b E. Kruithof 27-5-1944
1946-1950: Lord Maire 1.21.8b F.A. Bosveld 2-11-1947
1952-1970: Nick 1.19.1a J.W. Hoejenbos 6-7-1969
Coryphee RH 1.19.1a R. Hamming 6-7-1969
1971-1997: Friendly Face 1.12.8a P. Korpi 17-10-1989
Mack Lobell 1.12.8a K Heiskanen 17-10-1989
Paparazzy 1.12.8a C. Martens 21-10-1997
Holten Erve Liezen (1937)
Hoofddorp Gemeentelijk Sportterrein 1926r-1927r
HoogSoeren Echoput 1849-1853
HoogSoeren Orderveld 1844-1848
baanrecord: De Koningin (ex Higtum) 2.05b A. Houtman 23-6-1845
Hoorn Juliana Sportpark 1944-1947, 1949-1950 (1939-1950)
baanrecord: Domina 1.27.9b A.R. Nottelman 29-7-1944

J
Joure Nutsbaan 1943-1946, 1949-1990, 1992-heden (1928-1938, 1940, 1942-1966)
baanrecord: Racing Dragon 1.18.1b J.W.M. Engwerda 27-9-2004
kleine piste (550 m.): Tacitus B 1.35,3b L. de Munnik 1-10-2007
(In 1997 werd voor het paard Impish Rozz met H. Hamming een tijd van 1.16.1b geregistreerd, doch in verband met een foutieve startafstand werd deze tijd later herberekend tot 1.18.4b)

K
Kollum Oostenstein (1947)

L
Langezwaag Sportterrein (1922)
Leek Evenemententerrein 2003-heden
baanrecord: Sauvette 1.17,7b H. Crebas 7-9-2005
Leek Sportterrein 1923,1926-1927 (1917-1924,1928)
baanrecord: Henriot 1.31.8b M. Siderius 19-8-1923
Leiden Schuttersveld (1917-1919)
Leeuwarden Wilhelminabaan 1905-1911,1917-1962 (1911-1962)
baanrecord: Olga Pluto 1.24.4b A.J. Siderius 20-7-1956
Leeuwarden IJsbaan 1899-1904
baanrecord: Troubadour 1.37.4b P.J. Doeleman 31-8-1904
Lisse Gemeentelijk Sportpark (1947, 1954)
Lonneker Haagse Bosweg (1983)

M
Meppel Sportterrein Weerdstraat (1916, 1930)
Mereveld zie Utrecht Mereveld
Middelstum Sportterrein (1928)
Midwolde Nienoordslaan 1897-1898

N
Nieuwesluis-Heenvliet (1917-1920)
Noordwolde Buitenburen (1926-1930)
Noordwolde Sportterrein 1944-1964 (1932-1939, 1941-1952, 1958-1964)
baanrecord: New Spencer 1.28.9b mej. A. Eitens 19-7-1959
Nootdorp Sportpark 1951-1953,1957-1999 (1951-1953,1957-1963)
baanrecord: 1951-1953 Meeske S 1.26.7b (monté) H. de Jong 14-10-1953
1957-1999 Harvest Meadow 1.17.3a R. van Toor 4-1-1995
Nijmegen 1882-1887, 1893, 1895
baanrecord: Gramtiey 1.41.4b Callaert(?) 15-9-1887

O
Oldenzaal Geldermans Nieuwenboer (1925)
Oranjewoud 1899-1902
Oudeschoot Herema-State (1924-1925, 1927)
Oudeschoot Julia en Jan Woutersstichting (1923)
Oud-Valkeveen 1938-1939 (1939)
baanrecord: Axkit 1.21.8 b F. A. Bosveld 28-8-1938

P
Paterswolde Oosterbroek 1890-1891
baanrecord: Krylaty 1.35.6b J. de Boer (sr) 18-5-1891

R
Roosendaal "Nieuw Woestduin" (1915)
Roosendaal Renbaan Boonen 1941-1943 (1941-1943)
baanrecord: Beminde 1.28.2b J. de Vlieger 8-6-1941
Rotterdam Park 1902
Rotterdam Schuttersveld 1888-1891, 1893, 1896-1897, 1900-1902
baanrecord: 1888-1891 Fanny 2.06.9b J. Koster 18-8-1891
1893-1902 geen tijden opgenomen
Rotterdam Woudestein:
1905-1908, 1913, 1920-1929, 1931-1932, 1934-1938 (1921-1927, 1929, 1931-1932, 1934-1938)
baanrecord: 1905-1908 Vive Képi 1.31.2b P..J. Doeleman 6-6-1906
1931-1932 Emma Harvester 1.23.2b J.D.M. Schuyl 21-6-1925
1934-1938 Calumet Aster 1.21.9b J. de Vlieger 23-5-1937
Rustenburg (1913)
Rijs Rijsterbos (1923, 1926-1929, 1936)

S
Sappemeer Sportpark 1923-1932, 1936-1937, 1946-1947, 1949-1983, 1985
(1923-1933, 1935-1939, 1946-1950, 1963, 1983)
baanrecord: 1923-1955: Judge Scott 1.23.6b N. Oosting 2-6-1928
1955-1985 Vanquair 1.19.5a R.J.T. Maring 12-6-1985
Schaesberg 1980-1991
baanrecord: Carisma Darby 1.15,0a C. J. de Leeuw 10-8-1990
Scheemda Oranjeterrein 1923-1928, 1930-1932, 1937-1939, 1944-1951, 1953-1955
(1922-1928, 1930, 1932-1934, 1936-1941. 1944-1951, 1953)
baanrecord: Allegheny 1.23.1b J.M. v.d. Berg 25-6-1939
Scheveningen 1846-1848, 1851-1854
Schoorl Sportpark (1923-1926,1936-1937)
Sneek Sportpark (1929, 1932-1934, 1941-1943, 1945, 1952-1953)
Stadskanaal Sportpark Stadskanaal-Noord 1926-1927 (1923,1926.1931-1932)
baanrecord: Henriot 1.30.6b M. Siderius 3-7-1926
Steenwijk Sportterrein Sportlust (1930. 1937-1938. 1940-1942. 1946, 1949)

T
Tilburg Loonsche Heide 1883
baanrecord: Petrus 2.08.0b A. Punt 22-10-1883

U
Uithuizen Sportterrein (1929-1942, 1944-1958)
Utrecht Het Nieuwe Sportterrein 1905-1906
baanrecord: Vent d'Ouest 1.31.9b PJ. Doeleman 8-7-1906
Utrecht Mereveld 1938-1971 (1939-1941, 1943)
baanrecord: 1938 Hanover Peters 1.20.5b J. Kruithof 6-6-1938
1938-1953 Priola 1.20.2b W.H. Geersen 1-9-1946
1954-1971 Carlos Pluto 1.18.7b A.J. Siderius 22-6-1969

V
Veendam Sportterrein Centrum 1909-1911, 1916-1923, 1925-1934. 1936-1938, 1943-1963
(1912-1922. 1924-1937. 1941-1953, 1961-1963)
baanrecord: 1909-1916 Grancino 1.36.5b J.D.M. Schuijl 29-8-1909
1917-1963 Toomel D 1.27.7b mej. A. Bruinsma 2-7-1961
Voorburg Baan van Kruithof (1923-1924)
Vorden Sportpark (1937)

W
Wassenaar Baan Prins (1924)
Wassenaar Clingendaal 1882-1903
baanrecord: Ossip (ex Compagnie) 1.34.8b Koster 4-8-1887
Gardenia 1.34.8b PJ. Doeleman 14-7-1900
Wassenaar Duindigt 1906-1912, 1914, 1918-heden (1919-1922, 1924-1925)
baanrecord: 1906-1943 Calumet Aster 1.22.6b G. Ensing 4-8-1935
1943-heden:
grote piste: Genny di Iesolo 1.12,6a H.W. Langeweg jr. 25-3-2007
kleine piste: Simmer Hendrika 1.16,4a T. Kooyman 9-10-2005 en
Record Park 1.16,4a R. Bakker 9-10-2005.
grasbaan: Nathan Streamline. 1.19,6b H.W. Langeweg jr. 21-5-2008
Watergraafsmeer Oud-Roosenburgh 1898-1906
baanrecord: Kessler 1.34.9b H.P. Schönrock 27-7-1905
Winschoten Gemeentelijk Sportterrein Garst 1927-1928, 1930, 1939, 1944
baanrecord: Nobilissimus 1.28.6b B. Bolwijn jr. 22-6-1930
Winschoten WVV-Sportpark (1923)
Woestduin gem. Bloemendaal 1901-1910
baanrecord: Lady Hesperus 1.30.5b J.D.M. Schuyl 16-10-1910
Wolvega BaanOosting (1928, 1930-1932, 1934)
Wolvega Haulerweg (1913, 1915)
Wolvega Land van Kuipers (1916-1927)
Wolvega Lindenoord 1943-1947, 1949, 1951-1991 (1928-1939, 1941-1951, 1955-1964)
baanrecord: 1943-1961 New Spencer 1.23. 7b J. Oosting 4-7-1959
1962-1991 Action Skoatter 1.15.7a A.W. Bosscha 10-10-1987
Wolvega Lindetrek/Drafcentrum 1991-heden
baanrecord: General November 1.12.6a Th. Panschow 29-5-1999
Woudestein zie Rotterdam Woudestein

Z
Zandvoort 1844-1852
baanrecord: Jan Oom 1.52,3b 5-9-1846
Zuidbroek Sportterrein (1924)
Zuidhorn (1927-1941, 1946-1965)
Zuidlaren (1920-1926, 1932)
Zwolle Gemeentelijk Sportpark 1937, 1939, 1944, 1946, 1948-1949, 1951-1974
(1936-1937, 1939, 1942, 1944. 1946, 1948-1949)
baanrecord: Buermann B 1.23,0b P.E. Bron 9-8-1969
Dynamiet Hanover 1.23,0b B. U. de Jong 9-8-1969
Zwolle Kranenburg 1900-1901
Zwolle Sportterrein Veerallee (1917-1923)