Robbie den Hartog senior
en zijn Kossack Stud

Boven: Als voorzitter van DARC heeft Robbie den Hartog senior een
belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van de Arabieren-rensport.
Hier staat hij rechts bij de huldiging van de Volbloed Rajid en jockey
Daan Klomp in de winnaarsring na hun mooie triomf in
de Dutch Open Junior Championship 1996.

Hieronder een artikel, geschreven door John Brandsen en gepubliceerd in het blad draf&rensport, in het Kerstnummer van 1992.

TITEL: De weg van Rusland naar Arabië loopt over Zuidoostbeemster

ZUIDOOSTBEEMSTER. Eigenlijk vindt Robbie den Hartog het maar niets, dat de zon niet schijnt tijdens het bezoek van de kleine delegatie van Paardesport in Ren en Draf. Het is een grauwe winterse ochtend, geen kleur te bekennen. Het bedrijf ontbeert vrolijkheid; een deel van de uitstraling die het in een ander gedeelte van het jaar ongetwijfeld wel heeft ontbreekt nu. Jammer. Een presentatie hoort in de visie van Den Hartog optimaal te zijn, ook aan journalisten.
Om nog maar te zwijgen van de bouw op zijn terrein, dat doet helemaal afbreuk aan de voorstelling, vindt hij. Dat de paarden niet naar buiten kunnen is een ander punt. "Die grond hier in de Beemster is bijzonder goed voor de paarden, maar als het zo geregend heeft als in de laatste dagen, kun je op die klei niets meer."
Kortom, we treffen het bedrijf in zijn ondergoed, terwijl het in gala hoorde te steken. En dat geeft een totaal verkeerd beeld van de manier waarop Robbie den Hartog BV. opereert.

Wanneer de filosofie van het bedrijf ter sprake komt, drinken we koffie aan de bar, die mij dertien jaar geleden door Gerard Gommans getoond werd als het extra grapje, dat aan Stal Meijn was toegevoegd. Toegevoegd aan de luxueuze snufjes die voor mens en dier de stal in Zuidoostbeemster tot het toppunt van comfort maakten: de dikbeklede en enorm ruime stallen, de kunststoflaag op de vloer, het mestafvoersysteem, het volautomatische voersysteem dat in principe nog steeds werkt maar door het team van Den Hartog niet gebruikt wordt. Eigenlijk is maar heel weinig veranderd aan het wezen van de stal, afgezien van trofeeën en dergelijke, die nu wel een heel ander karakter hebben. "Alleen het laboratorium hebben we toegevoegd", meldt Den Hartog. "We hebben nu vergunning voor K.I.".

Functionele luxe
Elf jaar geleden nam Piet Meijn afscheid van de Nederlandse drafsport. "Die man hadden ze natuurlijk nooit moeten laten vertrekken", zegt Den Hartog even terzijde, "maar de atmosfeer was er niet naar. Hij werd wel eens door een suppoost weggeduwd en onder dat soort incidenten had zijn enthousiasme te lijden. Toen heeft hij er een streep onder gezet en kwam het spul hier te koop. Het heeft vier jaar leeg gestaan. Ik had er direkt oren naar, want onze stallen begonnen te krap te worden en ik was aan een stevige uitbreiding toe. Bovendien lag het op twee kilometer van onze stal, het zou dus niet zo'n toer zijn om de zaken te organiseren. Maar we werden het niet eens over de prijs. Toen heb ik Meijn gewaarschuwd, dat binnen de Nederlandse draf- en rensport niemand geïnteresseerd zou zijn in een dergelijke stal. De luxe was voor mij nog een beetje functioneel, maar voor geen enkele beroepstrainer. Dat had ik goed ingeschat. Vier jaar later werden we het alsnog eens, sneller dan ik het nu vertel."

En zo wordt wat eens het domein van Speedy Volita, Totem Volita, Worthy Dean en Ardent III was geweest, een bolwerk van de Arabische Volbloed, komen tijdens het seizoen dagelijks gasten uit alle windstreken van de wereld naar paarden kijken en vergapen journalisten, die gewend zijn aan pedigrees met namen als Speedy Crown, Super Bowl, Northern Dancer en Nijinsky zich aan stallen met afstammelingen van hengsten als Menes, Padron, Peleng, Balaton - allemaal keurig vermeld - die ons niets te zeggen hebben.

De luxe is nu functioneel omdat de klanten er waarde aan hechten. Daarom moet alles ook piekfijn in orde zijn, 's ochtends vroeg al. Daarom is de bar nu ook functioneel, want daar kan aan het einde van een rondleiding gepraat worden over - ondanks de herdenkingsplaatjes met de namen van Speedy Volita en haar stalgenoten - Arabische Volbloeds en eventueel zaken gedaan worden. De Arabische Volbloed is in de eerste plaats een showpaard en dat stelt heel andere eisen aan de omgeving en aan de handel. De outsider loopt er verwonderd rond, kan echter zonder alle ins en outs te begrijpen moeiteloos vaststellen dat Robbie den Hartog het een en ander heeft opgebouwd. Verdeeld over de drie terreinen werkt het bedrijf met tien man personeel, waarbij zo ongeveer alle denkbare aspecten aan de orde zijn: dekstation, tussenhandel, trainingscentrum, pension, enzovoorts. Op dit ogenblik staan er zo'n 120 paarden, vrijwel alleen Arabische Volbloeds.

Boven: Het woonhuis bij de stoeterij.

Boven: De stal van The Kossack Stud.

Boven: De ontvangstruimte dateert nog uit de tijd
van de Meijn-Stable. De bar heeft een hoefijzervorm
en de namen van de Meijn-crack staan erin gegraveerd:
Speedy Volita, Totem Volita, Ardent III.
De prijzenkast puilt uit.

Paplepel
Op de vraag hoe het zo gekomen is, antwoordt Den Hartog: "Voor een groot deel toeval." Dat blijkt bij nader inzien echter uitsluitend te slaan op de specialisatie, want een anderberoep dan paardenhandelaar heeft er voor Den Hartog nooit ingezeten. "Het eerste woord dat ik kon zeggen was paard", zo drukt Den Hartog het zelf kernachtig uit. Met de paplepel ingegoten dus, opgegroeid in een familie waar alles draaide om de handel in paarden. Grootvader Robijn Pronk, waarnaar Den Hartog vernoemd is, genoot op dit gebied al een grote reputatie. Robbie den Hartog bracht behalve de erfelijke belasting ook een grote dosis ondernemingslust mee, die ervoor zorgde dat hij na de oorlog in paarden handelde in landen uit het oostblok. Volgens overlevering bestond er toen toch een IJzeren Gordijn, maar dat heeft Den Hartog nooit echt in de weg gezeten. Hij zegt dat er voor paardenrnensen internationaal blijkbaar andere wetten gelden. Bij de laatste vergadering van de overkoepelende organisatie voor de Arabische Volbloeds (WAHO) in Cairo zaten afgevaardigden uit Irak, Iran, Koeweit, Arabie, Libanon, Egypte en nog een paar andere landen broederlijk aan een tafel, in andere samenhang een volstrekte onmogelijkheid.

Per schip
Via die contacten kwamen er ook relaties met instanties in de Sovjet Unie en zowaar kwam er handel op gang, tussen de Sovjet Unie en Engeland in eerste instantie, maar met Den Hartog als tussenpersoon. Het vervoer was in die dagen een enorm probleem, maar Den Hartog zag het al groot. Hij charterde eenvoudig een schip, waarmee paarden uit Ruslamd gehaald werden. Om de kosten te drukken werden ook nogal eens andere diersoorten meegenomen. Het was een aardige handel. Den Hartog kreeg betaald voor het transport, leverde de paarden keurig voor een veiling in Engeland af en als paarden geen eigenaar vonden kreeg hij ze voor een zacht prijsje mee, zodat hij een mooi rendement bij zijn expedities kon boeken. In een aardige "terzijde" meldt Robbie jr. dat hij, toen als elfjarige door zijn vader op reis naar Rusland werd gestuurd, op een leeftijd dat u en ik net hadden leren fietsen. Samen met een dertienjarig vriendje ging hij op de boot. Of hij er veel van heeft opgestoken is de vraag, want "ik herinner me er eigenlijk alleen van dat ik aan een stuk zeeziek ben geweest." Wat overigens voor hem geen beletsel is geworden om in de voetsporen van zijn vader te treden en nu als volwaardig lid van bet bedrijf mee te draaien, in de familietraditie.

Toeval
In die dagen was nog geen sprake van specialisatie op de schaal van tegenwoordig, maar het toeval stond al op het punt in te grijpen. Uit Engeland bracht Den Hartog zo'n overschotje mee, een Arabische Volbloed met de naam Neptun. Duindigt speelde toen al een rol, want daar werd de hengstenkeuring van 1966 gehouden waarop Neptun werd goedgekeurd. Weinigen hebben toen beseft dat aan het einde van de keuring van een reeks volbloeds een historische gebeurtenis plaatsvond. Neptun werd een voltreffer, in alle opzichten. Het regende premies op keuringen of bij proeven onder het zadel en de fokkers gingen na enige aarzelingen hem royaal gebruiken met uitstekende resultaten. In die dagen werd Neptun als de Russische aankoop van Den Hartog bekend. "Strikt genomen was dat niet waar", zegt Den Hartog nu, "maar ik had niet zo' n behoefte om het tegen te spreken." Het succes van Neptun kreeg een geweldig vervolg. Er ontstond vraag naar de Russische Arabieren en Den Hartog werd de man die steeds nadrukkelijker een rol bij de handel ging spelen, niet alleen in het binnenland maar ook in het buitenland. Dat is alsmaar beter gegaan. Inmiddels schat hij dat hij zo'n 150.000 paarden uit Rusland verhandeld heeft.
De vraag is daarbij niet altijd constant geweest en ook niet altijd van hetzelfde gebied afkomstig. De Arabische Volbloeds zijn in Amerika waanzinnig populair geweest en daarbij ging het rond 1980 om dikwijls enorme bedragen. Er is in Amerika in die dagen een Arabier in een syndicaat ondergebracht voor 150.000 dollar per aandeel, wat de waarde van het paard op meer dan zes miljoen dollar bracht. Den Hartog ontwijkt vragen over prijzen, maar wil wel kwijt dat hij in die periode uitblinkende jaarlingen voor bedragen tussen 20.000 en 50.000 dollar verkocht heeft. Nog altijd is er belangstelling uit Amerika, maar de grote hausse is voorbij. De minder florissante stand van zaken in de economie heeft ook hier toegeslagen. Nu is er echter veel belangstelling gekomen uit een andere hoek, het middenoosten.

Tersk Stud
De kwaliteit van de Russische Arabische Volbloeds is door de jaren heen vooral bewaard door de activiteiten van Tersk Stud, een Staatsstoeterij in een Noord-kaukasisch gebied waarvan Den Hartog de steden aanzienlijk sneller kan opnoemen dan ondergetekende ze kan opschrijven. Nergens ter wereld, verzekert Den Hartog, is het selectieproces zo consequent doorgevoerd. Daarbij speelt ook de rensport een rol. Terwijl in de meeste Westeuropese landen de Arabierenrensport aan een schuchter begin staat, rennen de Russische Arabieren al een eeuw lang. En dat gaat er in feite gewoon volgens de principes van de Engelse rensport toe. In Engeland zelf mogen Arabieren pas vanaf hun vierde jaar aan de start komen, maar op de baan nabij Tersk waar de Arabierenrensport tegenwoordig geconcentreerd is wordt met tweejarigen op de baan begonnen en wikkelen de driejarigen een programma af dat inclusief klassieke rennen (Derby, Oaks, St Leger) zo uit Engeland zou kunnen komen.
De betrekkingen tussen Den Hartog en de leiding van Tersk Stud zijn inmiddels zo hartelijk geworden, dat men met enige goede wil kan spreken van een joint venture. Paarden die het eigendom zijn van de Tersk Stud komen dikwijls naar Nederland toe, als dekhengst, om rensport te bedrijven of voor de handel. Als het om renpaarden gaat, lopen ze onder naam van The Kossack Stud, het alias van het bedrijf van Den Hartog met de inmiddels bekend geworden kleuren: rood met het Amsterdamse wapen. Voor die kleuren zegevierde de befaamde Drug op Duindigt en dit jaar Sambist. Soms worden ze voor langere tijd in Nederland in training gegeven en komen dan meestal onder de hoede van een beroepstrainer op Duindigt, in andere gevallen bleef de meegereisde Russische trainer verantwoordelijk. Daarmee is de Tersk Stud de hofleverancier voor Den Hartog geworden. De klanten zijn op het ogenblik ook geen probleem, Den Hartog doet bijvoorbeeld zaken met belangrijke vorsten uit het middenoosten. Dat vraagt enige aanpassing, de zeden en gewoonten verschillen in die maatschappij zoals bekend nogal van de onze. Den Hartog heeft het er niet zo moeilijk mee. "Je moet natuurlijk rekening houden met zaken die daar gevoelig liggen, maar dat valt meestal wel mee; als je je een beetje normaal gedraagt kom je al ver. Bepaalde zaken gaan zeker anders. Een afspraak voor een bepaalde tijd maken met een Arabische vorst is uitgesloten. Als je wordt uitgenodigd, moet je je melden en dan gewoon wachten tot je aan de beurt bent. Dan kan heel lang duren. Voor mij is zo'n situatie op zichzelf moeilijk omdat ik altijd tijd tekort kom en eigenlijk ongedurig ben. Maar ik weet wat er van mij verwacht wordt, stel mij daar dus heel anders in dan ik hier zou doen. Als je eenmaal binnen bent moet je je natuurlijk aan het protocol houden. Je rechtstreeks tot de vorst wenden mag absoluut niet. Verder wordt het in die landen gewaardeerd, als je meedoet met het plaatselijke eten of je af en toe in Arabische kledij steekt. Niet echt verplicht, maar ze vinden het leuk."
Zo loopt de weg van menige Arabische Volbloed tegenwoordig van Tersk naar het middenoosten via Zuidoostbeemster, geografisch gezien zeker wat kilometers extra, maar dat is het alle partijen blijkbaar waard.

Topveiling
Inmiddels is daar een structuur in gekomen, doordat Den Hartog voor Tersk veilingen is gaan organiseren. Drie jaar achtereen heeft hij op Koninginnedag in Oldenzaal een veiling gehouden, maar internationaal gezien is een veiling in Zuidoostbeemster de absolute top. Met die veiling is hij vorig jaar begonnen. In 1993 zal de derde editie van de Holland Tersk Internationaal Veiling worden gehouden, een tweedaagse happening van het hoogste niveau (op 20 en 21 augustus). De paarden, een kleine veertig stuks, komen uit Tersk en zijn op advies van Den Hartog uitgezocht. Hij legt daarbij de criteria aan, die in de loop der jaren maatgevend zijn geworden voor zijn kijk op de Arabische Volbloeds. Natuurlijk moeten de dieren correct zijn, dat staat voor iedere veiling met pretenties voorop. Maar verder hecht hij veel waarde aan de kwaliteit van de gangen, moet het uithoudingsvermogen gebleken zijn en vooral moet de typische uitstraling van de Arabier aanwezig zijn. "Een leek", zegt hij met een schuin oog naar zijn gehoor, "moet aan het hoofd kunnen zien dat het om een Arabier gaat. Die criteria zijn mijn handelsmerk geworden, daar gaan mijn klanten ook vanuit. Ze zijn lang niet voor iedereen vanzelfsprekend.
In Frankrijk bijvoorbeeld wordt niet op het typisch Arabische uiterlijk geselecteerd. Dat heeft inmiddels duidelijke gevolgen gehad. In Frankrijk zie je veel te veel dieren die alleen op papier Arabier zijn. Zo'n dier moet ik niet."

Lijnen
Op mijn vraag in hoeverre de afstamming een vergelijkbare rol speelt als bij de dravers en volbloeds grist Den Hartog een stuk papier uit mijn handen en begint fanatiek een reeks namen op te schrijven: Arax - Nabeq - Menes - Balaton - Sambist.
"In het Arabische Stamboek heb je ook beroemde lijnen, zoals die waaruit Sambist is voortgekomen. Voor mij is dan het aardige, dat ik met al die beroemde voorouders van hem op de een of andere manier in aanraking ben geweest." Niet uitsluitend op positieve manier, zoals spoedig blijkt. 26 jaar geleden kocht hij Arax, die een reputatie als absolute topvererver had opgebouwd. Hij werd per schip vervoerd en op die reis ging van alles met Arax mis. Toch leek hij gezond toen hij in Nederland arriveerde, maar binnen een dag is hij gestorven.
Vervolgens kreeg Den Hartog de gelegenheid om Nabeq te kopen, maar de kaak van het paard beviel hem niet. Dat zal erfelijk zijn, zo stelde hij voor zichzelf vast. "Ik heb hem laten staan. De grootste vergissing die ik ooit gemaakt heb", weet hij nu. Nabeq ontwikkelde zich tot een buitengewoon vaderpaard.
Menes is tien jaar geleden voor 1,5 miljoen dollar verkocht. Ook hij bleek een uitzonderlijke vererver. Den Hartogs bemoeienis is meer van actuele aard: het fenomeen staat op dit ogenblik in de Kossack Stud ter dekking.
Balaton was al eerder in Zuidoostbeemster, maar is nu terug naar Tersk. Hij zal op een gegeven moment waarschijnlijk weer komen logeren. Overigens zijn van dergelijke hengsten dekkingen via K.I. in Nederland beschikbaar.

De veilingen eind augustus zijn tot nu toe een groot succes. De Maktoums hadden een afvaardiging gestuurd. In totaal waren er vier verschillende groepen van kopers uit het Middenoosten gekomen. Sambist werd de topper van de laatste veiling; hij ging voor 315.000 dollar van de hand. Den Hartog moet nu proberen het succes te prolongeren.

Aan de samenstelling van de verkoping besteedt hij veel zorg. Er moet ook sprake zijn van een zekere verdeling: kwaliteit, maar niet alleen paarden voor de top van de markt, wat voor Tersk geen probleem zou zijn maar waarvoor te weinig kopers actief zijn. Evenwicht dus, maar niet alleen in kwaliteit. "Ik streef naar een vijftiental paarden voor show-doeleinden en ook vijftien paarden voor rennen; de overige zijn dan fokdieren." Het aandeel "renpaarden" groeit daarmee en dat is de weerslag van een duidelijke trend. De rensport, aanvankelijk voor de Arabieren slechts een zijspoortje, begint zich in allerlei landen serieus te ontwikkelen. En daarbij blijft Nederland niet achter.

DARC in opkomst
Ruim twee jaar geleden is het alweer, dat op Duindigt twee demonstratierennen voor Arabische Volbloeds plaatsvonden. Dat was het eerste optreden naar buiten van DARC. Indertijd werd rensport voor Arabieren alleen informeel bedreven, op de baan van Emmeloord. Den Hartog werd gevraagd deel van de organisatie te gaan uitmaken, maar hij had daar zo zijn bedenkingen tegen. Koersen voor een lintje, dat vond hij niet erg boeiend. Samen met Jan Luik zette hij zich in voor een meer professionele manier van rensport bedrijven, onder de vleugels van de NDR. Daarvoor was een mentaliteitsverandering aan de Arabische kant nodig maar bovenal de medewerking van de NDR en Duindigt. Toen die hindernissen genomen waren kwam het erop aan om overtuigende voorstellingen op de baan te brengen, zodat ook het (wed)publiek positief zou reageren.
Terugkijkend op de twee jaar dat de DARC nu officieel op Duindigt opereert kan Den Hartog niet anders dan tevreden zijn. "We hopen volgend seizoen het aantal rennen te kunnen opvoeren tot een stuk of dertig. Daarbij kan misschien eens gestreefd worden naar een verdeling in twee groepen, zodat niet rijp en groen bij elkaar loopt, zoals tot nu toe het geval geweest is."
Naast de positieve ontwikkeling hebben Den Hartog c.s. ook te maken met de NDR-problematiek anno 1992 en dat is een minder gezellig onderwerp. Daarbij deed zich het curieuze feit voor dat het Arabisch Stamboek, het A.V.S., in een vloek en een zucht bereid gevonden werd f 50.000 aan de inmiddels fameuze lening van 1,1 miljoen bij te dragen. Op de vergadering van de Eigenaarsvereniging De Rensport leidde dat tot een discussie over de wenselijkheid van deze geste. Bovendien leek het de onpartijdige toehoorder (ondergetekende), dat er al wat scheurtjes te bekennen waren in de Stichting Promotie Rensport. Den Hartog heeft dat met gemengde gevoelens aangehoord. Hij heeft er een duidelijke mening over, kort samengevat:
"Eendracht maakt macht."
(einde artikel John Brandsen uit 1992)

Boven: Foto bij het artikel uit 1992:
Robbie den Hartog toont gewonnen prijzen
in de ontvangstruimte, waaronder een zwaard.

Boven: Foto bij het artikel uit 1992:
Robbie den Hartog in de stal van The Kossack Stud.

Boven: Foto bij het artikel uit 1992:
Robbie den Hartog senior (midden) en Junior (rechts).

Boven: Dit is de hengst Kunar T, een "show-Arabier",
die bij Kossack ter dekking staat.
(foto: Jan Kan)

Maar er staan ook "ren-Arabieren" ter dekking, zoals ...

Boven: De hengst Vatican, die in 1983 is gefokt op de Tersk Stud in Rusland.
Na een succesvolle race-carrière werd hij dekhengst op The Kossack
Stud in Zuidoostbeemster. Daar stierf hij in 1999 en 15 jaar later,
in 2014, wordt nog steeds zijn bevroren sperma aangeboden,
zo populair was en is deze hengst.
Op de foto houdt Robbie den Hartog junior de hengst vast.

Boven: De Russische schimmelhengst Drug was een succespaard
voor de Kossack Stable.
(foto: www.huybers.com)
Een paardenhandelaar moet zich emotioneel niet aan een paard binden,
maar voor Robbie den Hartog senior werd Drug een apart verhaal.
De hengst werd zijn oogappel. Bij de begrafenisceremonie van Robbie
senior in 1999 heeft Drug heeft achter de lijkwagen meegelopen.
Lees alles over deze hengst in de Hall of Fame:
Click hier

Boven: Spiderman Kossack raced as a 3 years old:
5 starts, 3 wins, 2 second places.
De hengst is geboren in 2008 en staat nu ter dekking
op de Kossack Stud. Zijn moeder heet Speedy V. Kossack,
één keer raden naar wie ze is vernoemd.

Boven: Tijdens de National C-Show Beemster 2010 zag men
dit mooie tafereel. Misschien kunnen we in de toekomst
Arabieren-draverijen gaan organiseren.
(foto: Jan Kan)


Voor meer informatie:
kijk op www.kossack.com