|
Onderstaande foto staat vóór op het Jubileumboek van
de Kortebaanvereniging "De Volharding" uit 't Zand. Journalist
Paul de Vlieger (volle broer van dravertrainer Rob) schreef een
artikel ter gelegenheid van dit Jubileum en dat staat op deze pagina,
met onderaan bijna alle winnaars van de Kortebaan in 't Zand.
Links de schimmelmerrie Otelha, die in 1933 en 1934 de kortebaan
in 't Zand won. We weten niet in welk jaar deze foto is genomen.
Wat we wel weten is dat deze merrie moeder werd van
Derby-winnares Gonny D, die op haar beurt moeder werd
van Derby-winnaar Tabor en Derby-tweede Ronald.
Een eeuw kortebanen in 't Zand: Wordt er nog gedraafd?
artikel door Paul de Vlieger in het weekblad Draf&Renport
nr. 41 - 2003
ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Kortebaanvereniging.
De Volharding. Zo noemden in 1903 een groepje mannen - een aantal
koeboeren, een molenaar, een slager en een barbier - de kortebaanvereniging
die zij die avond oprichtten. De naam had niet beter kunnen worden
gekozen. Honderd jaar later bestaat de vereniging namelijk nog steeds.
Komende maandag wordt een kroon gezet op een eeuw kortebanen in
't Zand met de draverij om het Kampioenschap van Nederland. Wie
wordt na honderd jaar de opvolger van Maximiliaan?
'T ZAND. Ter gelegenheid van 100-jarig bestaan van de oudste vereniging
van 't Zand heeft De Volharding een jubileumboek uitgegeven. 'Wordt
er nog gedraafd?' luidt de titel van het boek, naar een vraag die
de voorzitter van de vereniging traditiegetrouw elk jaar stelt op
de jaarvergadering. Zesentachtig keer in de afgelopen honderd jaar
luidde het antwoord op die vraag volmondig 'ja'. Veertien keer was
het 'nee', want vanwege oorlog, crisis en geldgebrek was het organiseren
van een kortebaan niet altijd een vanzelfsprekendheid. Dat blijkt
wel bij het lezen van het jubileumboek dat de journalist Ton Smakman
in opdracht van De Volharding schreef. Het achterhalen van zoveel
informatie over de draverij in het kanaaldorp tussen Schagen en
Den Helder moet een heidens karwei zijn geweest. Dankzij gesprekken
met betrokkenen, het doorspitten van notulen van De Volharding en
het uitvloeien van oude tijdschriften en kranten kreeg Smakman bijna
alles boven tafel. Bijna alles, want van vier jaren- 1920, '21,
'22 en '25 — ontbreken de uitslagen in het rijk geïllustreerde
boek. Simpelweg omdat nergens informatie over die vier draverijen
bewaard is gebleven. "Zeer spijtig, maar ook dat is geschiedenis",
aldus Smakman in zijn nawoord.
De eerste...
Maximiliaan heette het paard dat in 1903 de eerste Zandtemer kortebaandraverij
won. En daarmee is direct de meest succesvolle kortebaner van de
't Zand genoemd, want hij won als enige de draverij vier keer: hij
schreef de eerste vier edities op zijn naam. Verder wonnen vier
paarden twee keer in 't Zand: Jetni W en Othella, beide nog voor
de oorlog, en van recenter datum Yoyo Melodie en Mister Diamond.
De eerste jaren werd er nog onder de man gekoerst. Bij de allereerste
kortebaan lag er aan de meet een eerste prijs van 50 gulden klaar
en voor de nummers twee tot en met vier waren er premies van 25,
10 en 5 gulden. In die eerste edities waren het vooral boerenpaarden
die tegen elkaar in het strijdperk traden. De Volharding wilde ook
niet anders, want al bij de eerste uitschrijving in 1903 werd bepaald
dat paarden die 50 gulden of meer hadden verdiend niet mochten meedoen.
Bij de tweede editie in 1904 werd daar nog eens de eis aan toegevoegd
dat deelnemende paarden nooit 'op den lengen' (op de langebaan)
mochten hebben gelopen.
De draverij was in de beginjaren dan ook voornamelijk een lokale
aangelegenheid. De eerste winnaar Maximiliaan, die werd gereden
door P. Zander, was in eigendom van boer J. Zander uit Koegras.
Tweede in de allereerste draverij van 't Zand werd Cathrien in eigendom
van A. de Ridder uit Noorder IJ-polder. De rest van de prijzen bleef
in 't Zand, want Fannie en De Bles, die derde en vierde werden,
hadden Zandtemer eigenaren. Al bij aflevering twee waren de eerste
kermisattracties van de partij tijdens de kortebaan. Het dorpsfestijn
werd opgesierd met een 'verfrisschingskraam' en een draaimolen.
Anno 2003 is de kermis er nog altijd in het verlengde van de kortebaan,
die vanaf het begin op de Keinsmerweg is verreden en daar —
een enkel uitstapje daargelaten — altijd bleef.
Handicaps
In de eerste jaren van zijn bestaan was de kortebaan van 't Zand
een kleine vergeleken met sommige draverijen in de omgeving. Gemiddeld
deden er maar een stuk of tien paarden mee en het prijzengeld blijft
lang op het niveau van de eerste aflevering. In 1910 werd er zelfs
in het prijzengeld gesneden en ging de winnaar met 40 gulden naar
huis. Nog altijd meer dan de twee tientjes die de winnaar van de
draverij in Koegras opstreek, maar behoorlijk minder dan grote broer
Schagen, waar werd gekortebaand om een eerste prijs van liefst 150
gulden. In 1013 worden voor het eerst de handicaps ingevoerd: extra
meters die de betere paarden moesten afleggen ten opzichte van hun
mindere begenadigde soortgenoten. De huidige crack Mr. Postman kan
er negentig jaar later over meepraten wat dat besluit van toen nu
nog voor een impact heeft. Overigens is de vijftien meter extra
die Mr. Postman tegenwoordig moet afleggen kinderspel vergeleken
bij de handicaps die in het begin van de vorige eeuw in 't Zand
werden gehanteerd. Zo moest de winnaar van 1915, Beëlzebub,
liefst honderd meter meer afleggen — 350 tegen 250 meter —
dan enkele bij voorbaat als kansloos beschouwde paarden die eigenlijk
louter als vulling van het programma aan de start verschenen.
Daarbij moet wel worden aangetekend dat op de naleving van die handicaps
een stuk minder scherp werd gelet dan tegenwoordig. Op papier moest
Beëlzebub weliswaar 350 meter afleggen, maar de baan van 't
Zand was nooit langer dan 300 meter. Als er maar een flink stuk
verderop werd gestart dan de 'concurrent' die op papier honderd
meter voorgift kreeg, dan was het al gauw goed. Kom daar, met de
meedogenloze elektronische startpalen van de firma Faber, tegenwoordig
eens om.
Sulky
In die tijd werd er nog altijd onder de man gedraafd. Pas in 1927
deed de sulky zijn intrede op de kortebaan. Er werd dat jaar gemengd
gereden. Zeven van de elf deelnemers in 't Zand namen plaats óp
het paard, vier verkozen een sulky. Rotterdammer Dirk Pronk, van
wie niet bekend is of hij nou op of achter zijn paarden zat, deelde
dat jaar de lakens uit op de kortebaan in 't Zand. Hij werd eerste
en derde. Pronk was ook de eerste kortebaandeelnemer in 't Zand
die niet uit Noord-Holland kwam. In de jaren dertig doken de eerste
ook nu nog bekende drafsportnamen op bij de kortebaan van 't Zand.
In de uitslagen stonden plots namen als Vergay, Van Leeuwen, Geersen,
De Vlieger en Nottelman. Vanaf die tijd werd er nog louter met sulky's
gekoerst en werd er naar gestreefd het veld uit louter echte harddravers
te laten bestaan. Wat daarbij hielp, was dat de Keinsmerweg inmiddels
was geasfalteerd. Winnaars in die tijd: Oplooper, Uniform, Othella,
Glossy Silk, Our Dream, Sister Bond en Rosa Morgan. In de oorlog
werd er niet gekortebaand in 't Zand en ook in de jaren daarna kwam
de draverij maar moeizaam weer op gang. Alleen in 1945 en '46 werd
er gekoerst, maar daarna bleef de draverij van 't Zand tot 1954
weg. De Volharding sliep min of meer. Draverijen met louter boerenpaarden
wilde men niet meer organiseren en voor een volwaardige draverij
had met de financiële middelen niet. Zelfs een aanbod van Jan
de Vlieger en Jaap Verkade — de mannen achter de in die jaren
legendarische kortebaner Allouez — die er 300 gulden voor over
hadden als de Zandtemer kortebaan weer op de kalender kwam, mocht
niet baten.
Knijnenburg
In 1954 maakte 't Zand een herstart, mede ingeven door de drafsuccessen
die plaatsgenoot Piet Strooper op de langebaan boekte. Strooper
was zelf geen kortebaanman, maar was wel bereid voor een pond paling
per paard het veld vol te maken als er onvoldoende inschrijvingen
waren. Sinds dat jaar is de draverij niet meer weggeweest. De vraag
van de voorzitter 'Wordt er nog gedraafd dit jaar?' wordt nog wel
altijd gesteld, maar is vanaf dat moment meer traditie dan serieus
bedoeld. In 1955 boekte Guus Knijnenburg zijn eerste kortebaanoverwinning
in 't Zand. Hij won met de dat jaar sensationele O Marijke die maar
liefst tien van de vijftien kortebanen waaraan ze dat seizoen deelnam
wist te winnen. Ook in 1958 won Knijnenburg, met Thea Cornelia.
Daarna zegevierde Knijnenburg nog twee keer in 't Zand hoewel hij
op die zeges wel steeds lang moest wachten. In 1975 won de Nootdorper
met Lee Rodney en weer vijfentwintig jaar later beleefde Knijnenburg
een grandioos afscheid in 't Zand door daar de allerlaatste draverij
van zijn leven te winnen. De toen 70-jarige veteraan kreeg van zijn
collega's twee kortebaancracks te rijden en won, met Apache.
Met vier overwinningen in 't Zand bevindt Knijnenburg zich in een
select gezelschap.
Ruud Pools flikte dat ook in het Noord-Hollandse dorp. 'Mister 't
Zand' is echter Manus Bouwhuis die liefst zes Zandtemer kortebanen
wist te winnen. Zijn eerste overwinning boekte hij met Zombrewer
in 1965, daarna volgden zeges met Eddi Scotch ('69), Handy Mac ('70),
Juweeltje Carios (72), Reinette H. ('83) en Grolsch B ('93).
Eerste vrouw
Liefst 99 jaar moest de kortebaan van 't Zand wachten op de eerste
vrouwelijke winnaar. Jolanda van Strien deed het in 2002
met Millions Ahead. Het zit er dik in dat Van Strien en haar paard
de titel in de jubileumdraverij gaan verdedigen, want Millions Ahead
verscheen na een slepende blessure afgelopen maandag voor het eerst
weer in de baan op Alkmaar en lijkt dus koersklaar. Dikke kans dat
de titelverdedigster een oud-winnaar van 't Zand tegen het lijf
loopt, want De Volharding heeft ze allemaal uitgenodigd, zo mogelijk
met paard.
Naast bekende gezichten als Cees Imming, de drie gebroeders Pools
en Jacques Geluk zijn ook oud-winnaars aangeschreven die we de laatste
tijd wat minder vaak op de kortebaan zien, zoals Jan Wagenaar, Huib
van den Heuvel, Siem Hartman, Jos Oorthuysen en Emile Bousie. Of
ze er allemaal ook zijn is nog onduidelijk. Wie in ieder geval niet
in actie komt is 'mister 't Zand' Manus Bouwhuis. Volgens De Volharding-voorzitter
Arie Tamis wilde Bouwhuis wel, maar heeft hij zijn licentie inmiddels
ingeleverd en was de NDR niet te vermurwen om hem — ook niet
voor één keer - ontheffing te verlenen. De jubileumkortebaan
in 't Zand om het Kampioenschap van Nederland begint maandag om
halftwee. Er is een dweilorkest dat voor een vrolijke noot zorgt,
er staat een speciaal defilé op het programma en tussen de
omlopen door kunnen bezoekers eens ervaren hoe het is om op de kortebaan
te rijden want op verzoek van De Volharding rijdt Jacques Geluk
ritjes met een duosulky.
(artikel van Paul de Vlieger, uit 2003)
Alle winnaars van de Kortebaan in 't Zand:
Jaar - Winnend Paard - Berijder
1903 Maximiliaan - J. Zander
1904 Maximiliaan - J. Zander
1905 Maximiliaan - J. Zander
1906 Maximiliaan - J. Zander
1907 Vroolijk - P.de Wit Pzn.*
1908 Aloë - C. Bier
1909 Cornelia - Th. Kout
1910 Electricity - C. Stadegaard *
1911 Polkan - J. Vos
1912 Jonge Nella - J. Smit
1913 Ach - C. Stadegaard
1914 Geen draverij ivm Eerste Wereldoorlog
1915 Beëlzebub - P. de Wit Pzn.
1916 Keesje S. - C. Stadegaard
1917 Annie - P.de Wit Pzn.*
1918 Age W. - P.de Wit Pzn.*
1919 Jelni W - S. de Wit
1920 Geen uitslag bekend
1921 Geen uitslag bekend
1922 Geen uitslag bekend
1923 Jetni W - S. de Wit *
1924 Bandage - J. Bakker
1925 Geen uitslag bekend
1926 Barones - T. Slikker
1927 Konora - D. Pronk
1928 Omega - J. v. Leeuwen jr.
1929 Miss Zelda Peter - S. v.d. Oord
1930 Senator Axbond - P. Davidson
1931 Oplooper - R. Bakker
1932 Uniform - N. v. Leeuwen
1933 Othella - A. Witteveen
1934 Othella - J. v. Leeuwen jr.
1935 Glossy Silk - J. v. Leeuwen jr.
1936 Our Dream - B. Bolwijn
1937 Sister Bond - J. v. Leeuwen sr.
1938 Rosa Morgan - A. Witteveen
1939 - 1944 Geen draverij i.v.m. 2e W.O.
1945 Xiphias - L. Combee
1946 Flying Guy - J. Kruithof
1947- 1953 Geen draverij
1954 Louis F-H - J. Vergay
1955 O Marijke - G. Knijnenburg
1956 Quirinus - J.v.Dooyeweerd
1957 Rita BH - Jb. Haan
1958 Thea Cornelia - G. Knijnenburg
1959 Wala - J. v. Leeuwen jr.
1960 Vuurgoudhaantje S - B. de Jong
1961 Radbout - K. Kramer
1962 Zilla - T. Kooyman
1963 Wiebeline Wip met J. Wagenaar - 2e Bea - 3e Wala
1964 Xylophoon met W. Hauber - 2e Cromwell W
1965 Zombrewer - M. Bouwhuis
1966 Blido - J. Hart
1967 Zephyr Scotch - J. Wagenaar
1968 Darling Hollandia - H. Pools
1969 Eddi Scotch - M. Bouwhuis
1970 Handy Mac - M. Bouwhuis
1971 Godfried van S. - A. Pools
1972 Juweeltje Carios - M. Bouwhuis
1973 Helios CH - C. de Leeuw
1974 Kerry - H. Pools
1975 Lee Rodney - G. Knijnenburg
1976 Norma uit Laren - C. Imming
1977 Opium - S. Hartman
1978 Neres - A. Pools
1979 Sijtje - R. Pools
1980 Petra Admiral - A. v. Brederode
1981 Permano - S. Hartman
1982 Sal Geluk - C. Imming
1983 Reinette H. - M. Bouwhuis
1984 Uterin - W. Steur
1985 Yvon Kitty - J. Wagenaar
1986 Zaffra Voltary - J. Oorthuijsen
1987 Ysland - C. de Leeuw
1988 Yoyo Melodie - E. Bousie
1989 Yoyo Melodie - E. Bousie
1990 Bobo Buitenzorg - S. Hartman
1991 Belmondo O. - J. Geluk
1992 Evita Jorishof - H. v.d. Heuvel
1993 Grolsch B. - M. Bouwhuis
1994 Speedy Jace - J. Geluk
1995 Hunter's Walk - R. Pools
1996 Ido Baldwin - R. Pools
1997 Keegan Boko - R. Pools
1998 Josie Speed - H. v.d. Heuvel
1999 Mister Diamond - H. v.d. Heuvel
2000 Apache - G. Knijnenburg
2001 Mister Diamond - R. Bakker
2002 Millions Ahead - Jolanda van Strien
2003 Roodnoot Jansara - Cees Imming (winnend € 6,00 1e omloop)
2004 German Diabolo - Aad Pools
2005 Privat Dancer - John de Leeuw
2006 United Kievitshof - Aad Pools
2007 Vien H - Ruud Pools (winnend € 4,10)
2008 Timothy's Way - Wim van der Mespel (winnend € 10,90)
2009 Tarzan Weber - Caroline Aalbers
2010 Gilbert CR - Wim van der Mespel (winnend € 6,50)
2011 Attila - Ruud Pools (winnend € 5,10)
2012 Zero Option Lane - Lindsey Pegram
2013:
1. Classic Groenhof - Lindsey Pegram 270m
2. Prince of Moor - John de Leeuw 275m
3. Blackpearl Trans R - Manon Pools 280m
4. Co Swagerman - Frans van der Blonk 275m
Toto-omzet: € ???.000
2014:
1. Evison - John de Leeuw 275m
2. Donate Groenhof - Ruud Pools 275m
3. Edo Venus - Aad Pools 275m
4. Yankee Attack - Jan-Thijs de Jong 280m
Toto-omzet: € ???.000
2015:
1. Elma Alki - Jan-Thijs de Jong 270m
2. Donate Groenhof - John Dekker 280m
3. Selim - Lindsey Pegram 280m
4. Eluna di Quattro - Wim van der Mespel 270m
Toto-omzet: € ???.000
Boven: Aad Pools en Godfried van S, winnaars van 1971.
Sinds het begin wordt er gedraafd op de Keinsmerweg.
Aan de ene kant van de baan is er de stoep met de huizen.
Aan de andere kant de sloot, waarachter de toeschouwers
een prachtig uitzicht hebben op de langskomende
deelnemers.
Boven: Opium hier als kortebaankampioen in 't Zand op 10-10-1977
met Siem Hartman op de sulky, daarnaast loopt eigenaar Durk Minkema.
Boven: Attila en Cees Imming
winnaars van 2011.
Boven: Traditiegetrouw is de kortebaan van 't Zand de afsluiting
van het kortebaanseizoen. Na afloop zijn de kampioenen bekend
en dan worden zij gehuldigd. Hier staat de winnaar van 2010, Gilbert
CR met pikeur Wim van de Mespel in het middelpunt. Wim houdt de
grote beker vast met Christof de Groote, die de tweede aankomende
Le Dream reed. Rechts staat de kortebaner van het jaar Ulliano
Way. Geheel links de Belg Lieven de Groote, eigenaar van Gilbert
CR en Le Dream, en naast hem Arie Tamis, voorzitter van de Kortebaanvereniging
"De Volharding"uit 't Zand.
|
