Op deze unieke foto staan twee fotografen, die een
grote bijdrage hebben geleverd aan ons foto-archief.
Het zijn Jacques van Bellen, die links naast zijn moeder staat,
en Molly Lamster, die rechts staat, naast baancommissaris
Schoonderwoerd. We eren Jacques en Molly op deze plek
met deze mooie foto (uit Jacques' archief).
Onderstaand artikel is gepubliceerd in het blad Draf&Rensport
nr 41 - 2011 en overgenomen met toestemming van de redactie en de
auteur, die toevallig ook secretaris/penningmeester van het NDR-Archief/Museum
is.
"Wilt u zich wel concentreren op de paarden,
meneer,
u stoort de dames"
door Peter van Betten
De beroemde fotograaf Ed van der Elsken (1925-1990) heeft van
het naoorlogse Nederland, waar alles op de bon is, gauw genoeg en
lift in 1950 naar Parijs. In de jaren zestig zwerft hij door Hongkong
en maakt er geen geheim van Chinese vrouwen in een cheong-san-jurk
adembenemend te vinden. Tijdens de paardenraces krijgt hij zelfs
bovenstaande berisping van een politieagent. De geschiedenis van
de Nederlandse fotografie begint in 1916, maar werd nóg iets
eerder echt uitgevonden door Louis Dagnerre in 1831. De fotografie
neemt de plaats in van de kunstschilder. Immers een foto zegt vaak
meer dan duizend woorden en is de zuiverste benadering van de werkelijkheid.
Een foto liegt niet. Een foto van een paard zegt meer dan honderd
beschrijvingen! Fotograferen is tot 1980 een vak apart. De ontwikkelingen
met de digitale fotografie vervangen de traditionele camera's en
vergroten ook de manipulatieve mogelijkheden. Daarnaast is het tegenwoordig
mogelijk met je telefoon een foto te maken.
Maar...... fotograferen is en blijft een vak apart! Mijn huis-,
tuin- en andere kiekjes bewijzen dit nog dagelijks. Het paard en
met name de volbloed en de draver zijn fotogenieke dieren. In het
verre verleden werd de maker van de foto niet vernield. In oude
paardenbladen, zoals de Revue der Sporten, "Het Paard ",
een voortzetting van de weekbladen "Het Paard", "De
Paardenwereld" en "Ons Paard', in de jaren dertig en zelfs
in de "Sport en Fokkerij" zien we veel tekst en een beperkt
aantal foto's. Begin 1940 meldt deze krant de import van drie dravers
door middel van de trainer-pikeur Frans Jenezon, voor rekening van
G. J. van der Elshout Pzn. te Den Haag. De tekst bij de foto's luidt:
"Op het entrainement van Van den Berg te Duindigt kunnen door
het goede weer door ONZE PHOTOGRAAF enkele goede opnamen worden
gemaakt van de Franse cracks Job en Kozir B van vader Passeport,
die tweemaal de PdA won.
De namen van de fotografen doen er weinig toe en worden slechts
mondjesmaat vermeld. Wel mag begin 1926 fotograaf C.G. Leeflang,
Drebbelstraat te Den Haag zijn clienteele een voorspoedig 1926 wensen
in het geïllustreerd weekblad "Het Paard", maar bij
de foto's staan geen namen van de makers. Foto's worden dan ook
illustraties genoemd. In hetzelfde tijdschrift "Het Paard"
wordt op 14 januari 1936 terloops gemeld dat de fotograaf Leeflang
mee mag naar het entrainement Van Leeuwen te Oegstgeest, maar zijn
naam wordt verder niet vermeld bij de foto. Begin 1938 wordt in
datzelfde blad het boek aangeboden van "Fotograferen van paarden",
geschreven door mr. M.C. van der Minne, rijk geïllustreerd;
een uitgave op hippisch gebied dat slechts fl. 0,75 kost. De fotograaf
komt nauwelijks aan bod. Steeds blijven de fotografen onderbelicht.
In P & F nr. 3 in 1942 lees ik een enkele keer "Photo Archief".
Plotseling, na enkele nummers zonder een foto in P & F, verschijnt
op 10 april 1942 bij de foto's de naam LEEFLANG, die even later
weer verdwijnt. Pas in de zestiger jaren ontstaat waardering voor
de fotograaf.
Foto's in boeken 20ste eeuw
Een veelheid aan boeken en magazines ziet het licht in de zeventiger
jaren. Eerst verschijnt in het jaar 1976 de 2e druk van het al in
1943 uitgegeven boek "Het Volbloed Fokwezen" van F.J.
Frowein. In deze bewerking van 1976 staan 37 foto's, waarbij het
foto agentschap is vermeld, te weten Rouch, Bertrand of Bloodhorse.
Ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van de Vereniging van Fokkers
van Draverpaarden verschijnt in oktober 1976 onder redactie van
Aad van Leeuwen en Andries van den Berg het 320 bladzijden tellende
boek "Draverfokkerij". Een rijk geïllustreerd boekwerk
van uitgever Hippoboek voorzien van vele foto's en pedigrees. Achterin
het boek op bladzijde 319 worden keurig de foto's verantwoord: uit
de archieven NDR en Paardensport in Ren en Draf, Van Bellen te Leiden,
Theo Ton van Diejen uit Utrecht, Melissen te Heerenveen, Cees Siersema
te Surhuisterveen, Jan de Vries te Leeuwarden, Fotopersbureau Stevens,
Nationaal Fotopersbureau en Yonkers Raceway News Photo.
Het boek DRAVERS 1978 is het eerste Nederlandse draverdekhengstenboek.
Het boek staat onder redactie van Andries van den Berg en is opgesteld
in nauwe samenwerking met de NDR. Dit boek bevat een uitgebreid
overzicht van alle ter dekking staande draverhengsten. Hier staan
in tegenstelling tot vele eerdere boeken de namen van de fotografen
vermeld in de inleiding middels de volgende tekst: "Fotograaf
Egbert van Zon, bijgestaan door de heer Hans Benedictus van de NDR,
vereeuwigde de vaderpaarden, een moeilijke taak die in korte tijd
werd volbracht. Voorts mochten we gebruik maken van foto's uit de
archieven van de hippische weekbladen "De Hoefslag" en
"Paardensport in ren en draf".
Daarna verschijnt het "Album van de Draf- en Rensport".
Met dit Album wordt de waarde van foto's volledig onderkend. Het
album wil vooral een kijkboek zijn en legt in vele honderden foto's
de hoogtepunten in de Sport vast. Zes fotografen worden nadrukkelijk
vermeld door de samenstellers van het album. De fotografen zijn:
Jacques van Bellen te Leiden, Wim Huybers te Den Haag, Cees Siersema
te Sebaldeburen, George Stoekenbroek te Schagerbrug, A.M. Lamster-van
Berckel te Den Haag en Einar Anderssons Ab, Stockholm.
In het Album van de draf- en rensport 1980, met de hoogtepunten
van het jaar 1979, uitgever Publico i.s.m. Vonk/Uitgevers te Zeist,
lezen we dat de foto's vervaardigd zijn door Kinar Anderssons Pressbild
AB, Jacques van Bellen, Peter Bos Amersfoort, Wim Huybers, Cees
Siersema en George Stoekenbroek. Zelfs in het boek "Hoop en
Glorie in de
Drafsport" uit 1980 van oud Paardensport medewerker Wim Hornman,
uitgever Free Spirit Productions, staan veel foto's, maar de naam
van de maker van ALLE foto's, Wim Huybers, blijft onvermeld. Alleen
in één presentie exemplaar heeft Wim Hornman met de
pen een regeltje als dank voor de heer Huybers opgenomen. In de
donkere kamer van Huybers te Oudehorne , omgebouwd tot een kantoor
met uitzicht op het zuiden, met directiestoelen en een eikenhouten
boekenkast, staat dit present-exemplaar nog naast zijn brownie.
Ook Zuidgroep BV/Hippomedia geeft in samenwerking met Paardensport
in ren en draf het blad "DRAVER EN VOLBLOED" uit met vermelding
van de volgende fotografen: Jacques van Bellen, Pb. Betrand (Frankrijk)
en Lin van der Slikke. Voorts opnamen uit archief Stichting NDR
en Paardesport.
Dravend door de tijd
In het standaardwerk "Dravend door de tijd, de geschiedenis
van de Nederlandse draverfokkerij" (uitgave 1996) wordt eindelijk
op correcte wijze per foto - voor zover mogelijk - de bron aangegeven.
De oudere foto's ontberen hier uiteraard nog de fotograaf. Vaak
moet dan de redactie bij de foto's vermelden: uit de magazines:
Nederlandsche Sport, Hippos, Het Paard, De Revue der Sporten, De
Paardenwereld, Paard en Paardenwereld, Sport en Fokkerij, Paardensport
en Fokkerij en het magazine Draver en Volbloed. Veel illustraties
zijn verkregen via Wim Huybers, Jacques van Bellen en Cees Siersema.
Bijzonderheden der Paardensport-fotografen:
In ons lijfblad van 15 november 2001 schrijven Durk Minkema en Douwe
Frerichs behartenswaardige artikelen over de voorlopers van de vijftig
jaargangen van onze Paardenkranten. De moeite van het herlezen alleszins
waard. In dit artikel gaat het niet over de uitgever, de redacteur
of de uitslagen, maar over de FOTOGRAFEN door de jaren heen. De
diverse paardenkranten hebben vele fotografen gekend door de jaren
heen. Onbekende, minder bekende en bekende fotografen, zowel professionele
als fotografen uit enthousiasme. Een overzicht van de meest bekende
fotografen.
1. Bernard Eugène Adophe VAN VARSEVELD is de eerste
Haagsche fotograaf en is de eerste Nederlander met een auto, een
Benz Victoria. Over de rit Arnhem - Den Haag, ook toen al 120 kilometer,
doet de fotograaf twee dagen en dat lukt alleen omdat de monteur
ook meerijdt. Of hij aan fotograferen - laat staan paarden - toekomt
onderweg is mij niet bekend. Van Varseveld wordt geboren in 1858
als zoon van de naaister Maria van Varseveld. Later noemt hij zich
Alphonse Zimmerman.
2. C.G. LEEFLANG te Den Haag, Drebbelstraat, fotografeert
incidenteel voor het geïllustreerd paardensporttijdschrift
"Het Paard" van 1925 tot eind jaren veertig.
3. Simon E. SMIT is na WO-2 de fotograaf bij het nieuw opgerichte
Katholieke dagblad "Het Binnenhof". Maar niet specifiek
voor de Paardesport! In die tijd van wederopbouw plaatsen de kranten
veel foto's die een beeld geven van het dagelijkse leven in de stad:
het gezinsleven, de nieuwbouw, de scholen en het verkeer. Pas in
de jaren zestig ontstaat de behoefte aan foto's van sport &
ontspanning. Smit, een bekend fotograaf, legt eind jaren vijftig
en begin jaren zestig een hoela hoep wedstrijd, het orkest van Count
Basi, het strandleven, voetbalwedstrijden, etc. vast. Toch verschijnt
hij ook regelmatig op Duindigt.
4. Eduard Herman VISSER VAN WEEREN, geboren in 1888 en overleden
op 1 april 1959 aan de gevolgen van een maagoperatie. Een bescheiden
en voorkomend fotograaf. Hij woont aan de Laan van Meerdervoort
143. Vóór en na de oorlog tot eind jaren vijftig draagt
hij iedere koersdag zorg voor goede foto's. Reeds ruim voor de Tweede
Wereldoorlog maakt hij vele foto's van bekende dekhengsten, maar
ook foto's van anarchisten, het Koninklijk Huis en onder meer met
een foto van 23 november 1921, als in het Bezuidenhout een boom
omwaait, verwerft hij alom bekendheid. Gehuwd met M.C. Rotteveel
Mansveld. Op 71-jarige leeftijd overlijdt de vakman. De begrafenis
vindt plaats op zaterdag 4 april 1959 te Westduin vanuit Diaconessenhuis
Bronovo. In die tijd is het minder gebruikelijk de namen van fotografen
te vermelden. Max Lips is de redacteur rennen en Gerard van Maarseveen
is redacteur draven. Meer redactie is er niet. Dé opvolger
voor de fotograaf Visser van Weeren wordt niet aangekondigd in onze
paardenkrant.
5. Waarschijnlijk is dat de heer Ben Th. KOCK. Zijn naam
verschijnt bij de foto's van Hilversum, Duindigt en Mereveld. De
heer Kock, geboren op 19 januari 1912 in Herwen en Aerdt, heeft
al vroeg veel belangstelling voor de fotografie. Hij verhuist op
jonge leeftijd naar Den Haag, waar Ben van zijn liefhebberij zijn
beroep maakt na een opleiding aan de fotovakschool. Na de 2e Wereldoorlog
koopt hij een fotozaak aan de Prinsestraat in Den Haag. In de vijftiger
jaren maakt hij kennis met de Draf- & Rensport hetgeen hem goed
bevalt en ertoe leidt dat Ben in 1952 de finish fotograaf wordt
op de westelijke banen zoals Mereveld, Hilversum, Duindigt, Alkmaar
en Nootdorp. Zijn manier van fotograferen is opvallend door het
gelijkertijd hanteren van 2 camera's. Naast de finishfotocamera
bedient hij een 2e camera die op een statief, hekwerk of andere
vaste ondergrond steunt. Deze laatste camera bedient hij dan met
zijn voet. Zijn dochter Hanneke assisteert hem vaak op de koersbanen.
Alle foto's in het boek van Gerard van Maarseveen "DRAF- &
RENSPORT. Eeuwenoud, maar altijd jong" uit 1964 zijn van hem
afkomstig. Op 65-jarige leeftijd krijgt hij op 6 oktober 1977 bij
het toegangshek van het kantoor van NDR aan de Nieuwe Parklaan in
Den Haag een hartaanval, waaraan hij dezelfde dag in het nabijgelegen
Bronovo ziekenhuis overlijdt. Ben woont aan de Surinamestraat 7
te Den Haag in een groot oud pand met veel antiek. De draver Kock
Buitenzorg, zoon van de Duitse Derbywinnaar Fried is genoemd naar
deze fotograaf uit Den Haag. Draver en Volbloed 1964 heeft al veel
meer foto's, voornamelijk gemaakt zijn door Kock en het Nationaal
fotopersbureau te Amsterdam. "Paardesport in ren en draf"
vermeld in zijn colofon: FOTO'S: B.Th. Kock.
6. FINISH FOTO: In 1953 wordt de finish foto in Hilversum
definitief ingevoerd. Wie daar - met uitzondering dan van de heer
Kock - de fotograaf van is, is niet te achterhalen. In het foto-finish-apparaat
is de lens gericht op het witte vlak van de finishpaal en wordt
het negatief met een bepaalde snelheid over een spleet getrokken,
waardoor eigenlijk een film van de finish ontstaat. Vaak geven de
finishfoto's een verwrongen beeld van de paarden. Paarden die heel
snel over de finish gaan worden heel kort en hun benen zijn vaak
krom. Na ontwikkeling en vergroting kan worden bekeken welk paard
het eerste zijn neus over de finish heeft gedrukt. En daar gaat
het om.
Boven: de finishfoto van de Derby-E van 1966:
Aan de voorkant met nr. 2 loopt Elisabeth Hollandia
met Martin Vergay en daarnaast Emberiza S met Gerard
van Eijkelenborg. Beide merries waren in bezit van Stal Marion
van de gebroeders Snetselaar, die later Stoeterij Buitenzorg
zouden opzetten. Elisabeth won de Derby met een neuslengte.
Daarachter wordt Eronica W aan de reling derde en naast haar
wordt Eric Kinley vierde. Laatstgenoemde gaat sneller dan Eronica
en lijkt daardoor veel korter te zijn, maar zijn neus was op
de finishlijn achter die van Eronica W, en dat telt.
Boven: Bij B.Th. Kock kon men zulke foto's bestellen:
De aankomst van de koers met daarboven de finishfoto.
Hier wint Alkestis van E de J.S. Bach-prijs op 23-5-1962,
voor Avondvogel S nr.4 en Ascure.
7. FOTO PERSBUREAU VAN DER VEEN, Heereweg 70 te Groningen.
Bij de foto's van de Noordelijke banen Groningen, Wolvega, Sappemeer
en onder meer Noordwolde staat veelal deze naam. In de nummers van
Paardesport in Ren en Draf van medio 1978 staan weinig foto's.
8. Jacques VAN BELLEN; geboren te Leiden op 16 september
1942, werkt aanvankelijk als laborant te Leiden. Ook Jacques kiest
voor zijn grote hobby en wordt zowel fotograaf als journalist. Hij
schrijft voor Paardensport, Paardenkrant en ook voor BIT. In 1968
stelt Van Bellen de Champion Jockey Cup beschikbaar. Deze Cup wordt
voor de eerste keer uitgereikt aan Henk van der Kraats. Wie herinnert
zich niet Jacques van Bellen, die sinds de vijftiger jaren op hoogtijdagen
in jacquet en hoge hoed met bijpassende anjer, rondflitst. Van Bellen
wint in 1974 de hoofdprijs van een fotowedstrijd van het maandblad
"Paard en Pony" met de gemaakte foto van de huilende verzorger
van Atogos G, tijdens de huldiging na de Grote Prijs der Lage Landen
1974. In de negentiger jaren levert Jacques, samen met Gusta Crapels,
ook foto's en artikelen voor het blad "De Paardesport".
Nu woont hij in Maastricht en wacht op de heropening van Schaesberg.
Na zijn verhuizing hield hij zijn Leidse appartement nog een aantal
jaren aan. Het staat vol met dozen gevuld met foto's, negatieven,
vakbladen, etc. In 2010 vindt Jacques het tijd om de flat te ontruimen
en zijn foto-archief te schenken aan het NDR-Archief. Tientallen
dozen worden naar Duindigt vervoerd en de Archief-medewerkers zijn
een half jaar bezig geweest om alles te inventariseren en op te
bergen. We zijn Jacques zeer erkentelijk voor de enorme uitbreiding
van ons foto-archief.
Boven: Links staat Jacques van Bellen en rechts Molly Lamster
Boven: Het "foto-vrouwtje van Duindigt",
Molly Lamster.
Boven: Nog een leuke foto van Molly Lamster.
9. Mevrouw A.M. (MOLLY) LAMSTER-van Berckel te Den Haag,
Archimedesstraat 141, wordt ook wel het fotovrouwtje van Duindigt
genoemd; zij is geen beroepsfotografe, maar levert vanuit haar grote
schoudertas de bestelde foto's. Nadat haar ogen slechter worden,
moet zij helaas in 1980 stoppen met fotograferen. Na de zege van
Nanouk in de Gouden Zweep 1980 biedt de fotografe de Prins een paar
albums aan met foto souveniers aan vorige Gouden Zwepen. Er bestaan
dan nog geen "scherpzoekers". In oktober 2009 meldde zich
bij het Historisch Archief-NDR nog mevrouw Vivienne Groot-Fanoy
uit Venhuizen, die van haar oud-tante Molly Lamster een ets van
een jockey te paard (gesigneerd door J. en R. Rebour) had geërfd.
10. CEES SIERSEMA te Surhuisterveen, zowel een bekend fotograaf
als dé fokker van de "Meadow"dravers. Volgens geruchten
ontwikkelt hij zijn foto's op de boerderij.
11. GEORGE STOEKENBROEK fotografeert voornamelijk in Alkmaar.
Naast Paardesport is George ook gespecialiseerd in voetbalfoto's.
Altijd met een sigaar in de mond.
12. WIM HUYBERS:
Wim is een apart geval en rechtvaardigt
een afzonderlijke bespreking. Ook de nazaten hebben een fotografische
blik in hun ogen. Zie de aparte pagina, die we over hem hebben gemaakt n.a.v. zijn overlijden in 2019.
Click hier
Boven: Wim Huybers, die sinds 1970 de vaste
fotograaf op alle drafbanen van Nederland is geweest.
Wim draagt het NDR-Archief een warm hart toe en
schenkt ons alle foto's, waar we om vragen.
Wij zijn hem zeer erkentelijk.
(zie www.huybers.com
)
(tot zover het overzicht van Peter van Betten)
Latere fotografen:
13. Mitchel Voshol (Nakoersen)
Mitchel heeft enige tijd gefotografeerd, vooral op Duindigt.
Zie www.nakoersen.nl
14. Mariel Beghein
Fotografeert altijd in Alkmaar, soms op andere banen.
Zie www.mbfotos.nl
15.Remon Stroomer
Fotografeert altijd in Alkmaar (Team Huybers sinds 2017 meestal niet), soms op andere banen.
zie www.remonstroomer.com
BRONNEN:
Vele paardenkranten, maar in het bijzonder:
- Support van goed geïnformeerde paardensportmensen zoals onder
andere Truus van der Kraats, Piet Borsboom, Co Govers
- Paardesport in Ren en Draf, later Draf&Rensport
- Bit
- Volkskrant van 5 juli 2005 en 31-12-2010
- Genoemde tijdschriften, magazines, en boekwerken in dit artikel
|
